Öğrenilmiş Çaresizlik | Garcia Etkisi | Kendini Gerçekleştiren Kehanet

Öğrenilmiş çaresizlik, ön koşullanma, Garcia etkisi ve kendini gerçekleştiren kehanet kpss öğrenme psikolojisi klasik koşullanma ilkeleri içinde işleyeceğimiz son kavramlardır. Klasik koşullanma ilkeleri içinde önceki konularda bitişiklik, habercilik, pekiştirme, alışma, alfa tepkisi, sönme, kendiliğinden geri gelme, genelleme, ayırt etme, korku koşullanması, geçici koşullanma, üst düzey koşullanma, engelleme ve gölgeleme kavramlarını bitirmiştik. Şimdi de son kavramlara öğrenilmiş çaresizlik ile devam edelim.

Öğrenilmiş Çaresizlik

Kpss öğrenme psikolojisi içindeki öğrenilmiş çaresizlik, organizmanın göstermiş olduğu tepkilerin sonuca ulaşmaması durumunda, sonucu değiştiremeyeceğine karşı oluşan inançtır. Öğrenilmiş çaresizlik, bireyseldir ve sadece bir kehanetten ibarettir. Öğrenilmiş çaresizlik içine düşen birinin benlik saygısı düşer.

Ön Koşullanma

Diğer adı da duyusal ön şartlanma olan ön koşullanma, tepkisel koşullanmanın bazı durumlarda koşul ilişkisi oluşmadan önce aralarında bağlantı kurulmuş olan uyarıcıları da etkisi altına almasıdır. Ön koşullanma, bir uyarıcıya koşullanma gerçekleştikten sonra, koşullanma gerçekleşmeden önce bu uyarıcının ilişkili olduğu diğer uyarıcıya aynı tepkinin verilmesidir.

Burada ön koşullanma törpü görünce korkmasıdır.

Kendini Gerçekleştiren Kehanet

Kpss öğrenme psikolojisi içinde yer alan kendini gerçekleştiren kehanet, bir kişi neyi beklerse onun gerçekleşme ihtimali daha fazladır şeklinde açıklanabilir. Olması beklenen şeylerin başımıza gelmesidir.

!Sınava ne kadar çalışırsa çalışsın geçemeyeceğini düşünen Elif (Öğrenilmiş çaresizlik yaşıyor), sınavı gerçekten kötü geçtiğinde ”ben zaten demiştim” gibi ifadeler kullanması kendini gerçekleştiren kehanet için örnektir.

Garcia Etkisi (Olumsuz Tat Koşullanması)

Organizmanın bir olayla ilgili yaşanan olumlu ya da olumsuz durumun, aradan bitişiklikle açıklanamayacak bir süre geçtikten sonra baş bir durumla zihinsel olarak ilişki kurmasıdır.

John Garcia fareler üzerinde yaptığı bir araştırmada, fareleri bir bölümde cam kaptan su içirmekte, radyasyonlu bölümde is plastik kaptan su içirmektedir. Radyasyonlu bölmede plastik kaptan su içen fareler doğal olarak hastalanmaktadır. Farelerin önüne radyasyon olmayan bir bölmede cam ve plastik kaptan ayrı sular verildiğinde, fareler hep cam kaptan su içmektedir. Çünkü hastalıklarını plastik kaptan içilen suya bağlamaktadırlar.

Garcia’nın Çalışmaları

• Koşullanmanın gerçekleşebilmesi için koşullu ve koşulsuz uyarıcı arasındaki sürenin kısa olması gerekmez. Yani bitişiklik kavramını çürütmüştür.
• Her türlü uyarıcıya koşullanma gerçekleşmez.
• Organizma biyolojik olarak bazı uyarıcıları eşleştirmeye diğer uyarıcılara nazaran daha hazırdır. Bunu da hazırlanmışlık kavramıyla açıklamaktadır.

Kpss eğitim bilimleri öğrenme psikolojisi klasik koşullanma ilkelerinin sonuncuları olan öğrenilmiş çaresizlik, ön koşullanma, kendini gerçekleştiren kehanet ve Garcia etkisi kavramları tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss öğrenme psikolojisi konusu klasik koşullanma davranışları yok etme yöntemlerinden karşıt koşullanma, sistematik duyarsızlaştırma, itici uyarıcıya koşullanma ve karşı karşıya getirme yöntemleri olacaktır.