Edimsel Koşullanma Süreci

Edimsel koşullanma kpss eğitim bilimleri öğrenme psikolojisi konuları içinde yer almaktadır. Bu bölümde edimsel koşullanma sürecinden, yanaşma ve kaçınma davranışlarından bahsedeceğiz. Edimsel koşullanma tepkisel koşullanmanın aksine bilinçli davranışlardan oluşmaktadır. Skinner’ın araştırmaları edimsel koşullanma sürecini açık bir şekilde ortaya koymaktadır.

Edimsel Koşullanma Süreci

Kpss öğrenme psikolojisi içinde yer alan edimsel koşullanma sürecini Skinner’ın yaptığı deney üzerinde açıklayalım. Skinner araştırmaları boyunca ses ve ışık geçirmez bir kutu içinde yer alan manicela ve bu manivelaya bağlı yiyecek veren özel bir mekanizma düzenlemiştir. Bu kutunun çalışma prensibi basittir. Düzenek içinde organizmanın belirli ses ya da ışığın yanıp yanmama durumuna göre manivelaya basması halinde bir parça yiyecekle ödüllendirilmekte ya da elektrik akımına kapılmaktadır.

Bu örnekte olduğu gibi farede ödüle yanaşma ve cezadan kaçınma tepkisi oluşacaktır. Buna bağlı olarak da fare ışık yandığında manivelaya basmaktadır. Işık sönükken ise manivelaya basmamaktadır. Görüldüğü üzere burada oluşan tepki bir klasik koşullanma tepkisi değil, tamamen bilinçli olarak gerçekleşen bir edimsel koşullanma hareketidir.

Tabi ki edimsel koşullanma sürecinde durum birden ortaya çıkmaz. Fare önce tesadüfen manivelaya basacak, elektrik akımına uğrayacak ya da ödüle ulaşacak. Sonra ışığın yanıp sönmesini ayırt ederek yanaşma kaçınma sonucu fare devamlı ve bilinçli davranış ortaya koyacaktır. Böylece edimsel koşullanma gerçekleşmiş olacaktır.

Kpss eğitim bilimleri içinde yer alan edimsel koşullanmayı etkileyen en önemli faktör pekiştireçlerdir. İleriki konularda pekiştireç kavramına değineceğiz.

Skinner’ın deneyinde dikkat edersek farenin ödüle yanaşmasını sağlayan şey butona zamanında basması sonucu peynir elde etmesi olumlu pekiştirme olmaktadır. Aynı şekilde cezadan kaçınmasını sağlayan şey ise uygun olmayan zamanda butona basmayarak elektrik akımından kurtulma isteği  olumsuz pekiştirme olarak karşımıza çıkmaktadır.

Buradan da anlaşılacağı üzere yanaşma ve kaçınma arasındaki ortak fark ayırt etmedir. Farenin hangi zamanda yanaşacağını hangi zamanda kaçınacağını belirleyen ortak faktör ayırt etmedir.

Kpss eğitim bilimleri öğrenme psikolojisi dersine ait edimsel koşullanma sürecini tamamladık. Bir sonraki kpss öğrenme psikolojisi konusu Edimsel Koşullanma Temel Kavramlar olacaktır.