Osmanlıda Ülke Yönetimi yani Osmanlıda Taşra Yönetimi ve teşkilatların incelenmesi ile Osmanlı Devleti enler ve ilkler başlıkları Osmanlı kültür ve medeniyetinin son bölümünde incelenmektedir. Osmanlı İmparatorluğu Kültür ve Medeniyeti konusunu işlerken bölümlere ayırmıştık. Bu konuda işleyeceğimiz 6. ve son bölümdür.
Kpss tarih dersinde bir önceki konumuzda Osmanlı İmparatorluğu Kültür ve Medeniyeti Bölüm 5 içerisinde; Osmanlıda Bilim ve Sanat ile ilgili bilgileri inceledik. Osmanlı İmparatorluğu Kültür ve Medeniyeti Bölüm 6 da ise Osmanlıda Ülke Yönetimi, Taşra Teşkilatı ile Osmanlı Devleti Enler ve İlkleri konularına değineceğiz.
Osmanlıda Ülke Yönetimi | Taşra Yönetimi
A. OSMANLIDA ÜLKE YÖNETİMİ (TAŞRA YÖNETİMİ)
Osmanlılarda başkent merkez olarak sayılır, merkez dışında kalan yerlere ise taşra denirdi. Taşra eyaletlere, eyaletler sancaklara, sancaklar kazalara, kazalarda köylere ayrılarak yönetilirdi.
İstanbul devletin merkezi olduğu ve padişah burada bulunduğu için burada özel bir yönetim vardı. Padişahlar devleti Topkapı sarayından yönetirken;
- Yeniçeri Ağası – Şehrin Güvenliğini
- Taht Kadısı – Adalet İşlerini
- Şehremini – Belediye Hizmetlerini yönetirdi.
Eyalet: Osmanlılarda en büyük idari birimdi. Yönetimi bakımından ikiye ayrılırlardı:
- Salyanesiz (Haslı-Yıllıksız) Eyaletler: Merkeze doğrudan bağlı ve yakın olan eyaletlerdir. Dirlik sistemi uygulanır ve başına Beylerbeyi denilen yöneticiler atanırdı. Anadolu, Rumeli, Karaman, Diyarbakır gibi.
- Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler: Merkeze bağlı ancak uzak olan eyaletlerdir. Toprakları mukataa arazi yolu ile değerlendirilir ve iltizam sistemi uygulanırdı. Mısır, Yemen, Habeş, Basra gibi.
Eyalet
⇓
Sancaklar
⇓
Kazalar
⇓
Köyler
Eyalet, sancak, kazalar ve köylerin sıralaması yukarıdaki gibidir.
Sancak: Günümüz il büyüklüğünde olan yönetim birimidir. Sancak bey tarafından yönetilir.
Kaza: Günümüz ilçe büyüklüğünde olan yönetim birimidir. Kadı tarafından yönetilirdi.
Köy: Tımarlı sipahiler tarafından yönetilen küçük idari birimdir.
Bu birimlerin dışında Bağlı beylik ve Hükümetlerde bulunurdu. Kutsal bölge olan Hicaz dışındaki bu birimler iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde Osmanlıya bağlı olarak yıllık vergi verip asker gönderen devletlerdi.
OSMANLI DEVLETİNDE ENLER VE İLKLERİ
- İlk Osmanlı parası Osman Bey döneminde bastırıldı.
- Topraklara katılan ilk beylik Karesi Beyliği
- Orhan Bey döneminde ilk divan
- Orhan Bey döneminde ilk donanma
- Orhan Bey döneminde ilk gümüş para
- Orhan Bey döneminde ilk medrese
- Orhan Bey döneminde ilk düzenli ordu
- Orhan Bey döneminde ilk kez Rumeli’ye geçiş
- Orhan Bey döneminde ilk vezir ve kadı tayini
- Fatih Sultan Mehmet döneminde ilk altın para
- Abdülmecit döneminde ilk kâğıt para
- Murat döneminde ilk defa top kullanımı
- Murat döneminde ilk veziriazam tayini
- Murat döneminde ilk mali düzenleme
- Fatih Sultan Mehmet döneminde ilk örf-i hukuk yazılı hale getirilmesi
- İlk ticari ayrıcalığın verildi devlet Venedik
- Yıldırım Beyazıd döneminde ilk tersane
- Geleceğe dönük ilk bütçe Tarhuncu Ahmet Paşa
Kpss genel kültür tarih dersine ait “ Osmanlı İmparatorluğu Kültür ve Medeniyeti Bölüm 6 ” dan , “Taşra Yönetimi”, “Osmanlı Devleti Enler ve İlkleri” konularını işledik. Bir sonraki kpss tarih konumuz “Beylikten Devlete Osmanlı” olacaktır.
Sacma devami yok ornek salyanesiz ve salyaneli
Sanırım konu içinde gözden kaçırmışsınız:
Salyanesiz (Haslı-Yıllıksız) Eyaletler: Merkeze doğrudan bağlı ve yakın olan eyaletlerdir. Dirlik sistemi uygulanır ve başına Beylerbeyi denilen yöneticiler atanırdı.
Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler: Merkeze bağlı ancak uzak olan eyaletlerdir. Toprakları mukataa arazi yolu ile değerlendirilir ve iltizam sistemi uygulanırdı.
Saçma olan tarafını da belirtin ki düzeltelim Bayan Kibir!
Saygılar.
Kacinci murat oldugunu belirtseniz yukarida mahmutlarda oyle yapmissiniz
birinci murat yazılırken sadece murat yazılır
İlk tersane karamürselde 1.orhan tarafındann kurulmuş olması lazım yanlış biliyor olabilirsiniz
Osmanlılar İzmit körfezinin güney kıyılarına vardıklarında ilk gemilerini Karamürsel’de inşâ etmeye başladılar. Daha sonra İzmit’te büyük bir tersane meydana getirdiler. Yıldırım Bayezid Han, Çanakkale boğazının stratejik önemini takdir ederek Gelibolu’da bir tersane meydana getirilmesinin faydalarını düşünmüş ve Sarıca Paşa’dan burada bir liman tersane ve kale inşâ edilmesini istemiştir. Böylece1390’da temelleri atılan Gelibolu tersanesi, Osmanlıların ilk muntazam tersanesi olup, yıllarca devlete gemiler inşa etmiştir.