Anayasa Hukuku ve Türk Anayasa Tarihi

Anayasa Hukuku ve Türk Anayasa Tarihi konusu genel kültür vatandaşlık dersinde işlenmektedir ancak tabi ki bu konular Tarih dersi içinde de ele alınmaktadır. Önceki konumuzda kpss vatandaşlık dersi konusu olan Hükümet Sistemleri konusundan başkanlık sistemi, yarı başkanlık sistemi, parlamenter sistem ve meclis hükümeti sistemi gibi başlıkları incelemiştik. Sıradaki kpss vatandaşlık dersi konumuzda ise Anayasa Hukuku Gelişimini inceleyeceğiz.

Anayasa Hukuku ve Türk Anayasa Tarihi

A) Sened-i İttifak

Osmanlı devleti kendi başlarına göre hareket eden ayanları kontrol altına almayı amaçlamıştır. Anayasalcılık hareketi bu belge ile başlar. II.Mahmut döneminde düzenlenmiştir. Sözleşme biçimde ilan edilmiştir. Osmanlı devleti ayanları tanıyarak hukukileştirmiştir. Padişahın yetkileri sınırlandırılmıştır.

B) Tanzimat Fermanı

Osmanlı uyruğunda bulunan bütün vatandaşlara eşit haklar vermek ve Avrupa desteğini almak amacı ile çıkarılmıştır. Devlet harcamalarının kanunlara dayandırılması hükmü karara bağlanmıştır.

Halkın gelirine göre vergi vermesi ve askerlik işleri düzenlenmiştir. Abdülmecit bu esaslara uyacağına dair söz vermiştir. Kanun gücü ilkesi benimsenmiştir. Avrupa hukuk kuralları geçerli olmaya başlamıştır. Herkesin can, mal, ırz güvenliğinin düzene kavuşturulması kararı alınmıştır. Padişah yetkileri sınırlandırılmış, anayasalcılığa ve demokrasiye atıla ilk adım olmuştur. Bir anayasa taslağı olarak kabul edilir. Hukuki açıdan sadece bir ferman niteliğindedir.

C) Islahat Fermanı

Yabancı devletlerin Osmanlının iç işlerini karışmasını engellemek ve azınlıkların ayaklanmasını önlemek amacıyla çıkarılmıştır. Ferman biçiminde ilan edilen bu belge Müslümanlar ile Gayrimüslimler arasındaki tam eşitliği sağlamaktır. Gayrimüslimlere küçük düşürücü sözler söylenmesi yasaklanmıştır. Cizye ve iltizam kaldırılmış yabancılara mülk dinme hakkı getirilmiştir. İşkence ve kötü muamele yasaklanmıştır.azınlıklara Türk okullarında veya kendi dinlerinde eğitim yapan okullarda okuma özgürlüğü tanınmıştır.

D) I. Meşrutiyetin İlanı (Kanun-i Esasi)

Anayasa Hukuku ve Türk Anayasa Tarihi konusunda önemli bir yere sahip olan 1. Meşrutiyetin İlanı yani Kanun-i Esasi, Osmanlı devletinin dağılmasını engellemek amacı ile çıkarılmıştır. II. Abdülhamit tarafından kabul ve ilan edilmiştir.

E) II. Meşrutiyetin İlanı

II. Abdülhamit zamanında ilan edilmiştir. Padişah yetkileri daraltılmış ve Mebusan meclisinin yetkileri arttırılmıştır. Padişahın sürgün yetkisi kaldırılmış ve basına sansür yasağı koyamayacağı belirlenmiştir. Değişiklikler sonucunda bir meşruti monarşi anayasası haline gelmiştir. Parti kurma hakkı getirilerek çok partili hayata geçiş sağlanmıştır.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait Anayasa Hukuku Gelişimi ile Türk Anayasa Tarihinin bir bölümünü işledik. Bir sonraki kpss vatandaşlık dersi konumuz Türkiye Cumhuriyetinin Anayasaları olacaktır.