sözcükte anlam

Sözcükte Anlam Olayları

Sözcükte anlam konusunun üçüncü kısmında sözcükte anlam olayları anlatılacaktır. Sözcükte anlam olayları benzetme, kişileştirme, dolaylama ve aktarmalar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sözcükte Anlam Olayları

1) Benzetme (Teşbih): Ortak nitelik nedeniyle bir varlığın başka bir varlığa benzetilmesidir. Yani nitelikçe zayıf bir varlık (benzeyen), nitelikçe daha güçlü bir varlığa benzetilir. Her benzetmede mutlaka iki temel unsur benzeyen ve benzetilen vardır.

Elma yanak, kömür göz => sadece temel öğelerle yapılmış benzetmelerdir.

Sen bir meleksin. ( Sen: benzeyen, meleksin: benzetilen.)

Kim bu cennet vatanı uğruna olmaz ki feda?

2) Kişileştirme (Teşhis): İnsan dışı varlıklara insan kişiliği verme sanatıdır.

Uyuklayan dağlar, kuşların sohbeti, kayığın homurdanması.
Kpss sözcükte anlam olayları içinde en çok önemi kişileştirmeye vermektedir. Bu bağlamda Kpss Türkçe soruları içerisinde ”Hangisinde kişileştirmeye yer verilmiştir?” veya ”Hangisinde insana ait bir özellik başka bir varlığa aktarılmıştır?” gibi sorulara sıkça rastlanmaktadır.
Kpss genel yetenek Türkçe sorularında ”Hangisinde düşsel öğelere yer verilmiştir?” tarzındaki sorularda benzetme ya da kişileştirmelerden biri olduğuna işarettir. Bu yüzden bu detaya dikkat edelim.

3) Dolaylama: Tek bir sözcük ile anlatılabilecek bir kavramı bu sözcüğü kullanmadan anlatmaya dolaylama denir.

Ege’nin incisi, file bekçisi, yavru vatan, beyaz perde, ormanın kralı, derya kuzusu.

Görüldüğü üzere anlatılmak istenen İzmir, kaleci, Kıbrıs, sinema, aslan, balık gibi kavramlar kendi isimleri dışında başka sözcüklerle belirtilmiştir.

4) Aktarmalar: Kpss Türkçe dersi içindeki sözcükte anlam olaylarının sonuncusu da aktarmalardır. Aktarmalar Ad Aktarması ve Deyim Aktarmaları olmak üzere iki alt başlığa ayrılır.

A) Ad Aktarması (Mecaz-ı Mürsel): Bir sözcüğün benzerlik olmaksızın anlam ilgisi nedeniyle bir başka sözcüğün yerine kullanılmasıdır.

Ad aktartmasının tanımına baktığımızda ”benzerlik olmaksızın” tanımına dikkat edelim. Ad aktarmasını burada dolaylamadan ayıran özellik, benzetme amacının olmamasıdır. Ad aktarmasını dolaylamadan ayıracağımız bir diğer özellik de dolaylamanın genelde 2 sözcükten oluşması, ad aktarmasının ise 1 sözcükten oluşmasıdır.

Sobayı yak. => iç – dış ilişkisi.

Bütün gözler üzerindeydi. => Parça bütün ilgisi. (insan bütün, gözler parça)

Kitabı 20‘ye aldım. => Sayı para ilişkisi. (sayı 20, para lira)

Yarın 5‘te gel. => Sayı saat ilişkisi.

Orhan Kemal’i severim. => Sanatçı yapıt ilgisi.

Batıya yöneldik. => Yön uygarlık ilişkisi.

Doğu hizmeti bitti. => Yer yön ilgisi.

Bereket yağıyor. => sebep sonuç ilişkisi (yağmur sebep, bereket sonuç)

Çatma… ey nazlı hilal => parça bütün ilişkisi

B) Deyim Aktarması: Sözcükte anlam olayları içinde yer alan deyim aktarması da kendi içinde dörde ayrılmaktadır.

* İnsandan Doğaya Aktarma: Aynı zamanda kişileştirme olan insandan doğaya aktarım örnekleri aşağıda verilmiştir.

Dağların etekleri.

Ağlayan dağlar.

Huzursuz güneş.

* Doğadan İnsana Aktarma: insan dışı varlıkların özelliklerinin insana aktarılması olayıdır.

Saçlarım dalgalanıyor.

Babam kükredi.

Yufka yürekli adam.

* Doğadan Doğaya Aktarma: Doğada var olan bir özelliğin yine doğada ki başka bir varlıkta kullanılmasıdır.

Bir aslan miyav dedi.

Dağlar dalgalanıyor.

* Duyular Arası Aktarma: Herhangi bir duyuya ilişkin kavramın başka bir duyu organı için kullanılmasıdır.

Acı söz, keskin bakış, pürüzlü ses vs.

Sözcükte anlam olayları konusu bitmiştir. Bir sonraki Türkçe dersi Söz Öbekleri konusu ile devam edecektir.

, , , ,

14 Yorum Yapılmış Sözcükte Anlam Olayları

  1. ömer uckun 31 Ekim 2018 at 22:16 #

    güzel adlandırma eksik burda

  2. Eylül 13 Kasım 2016 at 23:39 #

    Lütfen çok acilllll

  3. Eylül 13 Kasım 2016 at 23:33 #

    “Yazılarımın çatısını yaşayarak atarım bu uğraş sırasında yazı oluşmaya başlar” cümlesinde ne var sizce lütfen çok acil yardım edebilir misiniz

  4. Mustafa Alto 04 Ağustos 2016 at 14:25 #

    Teşekkürler kpss konu Konu bundan iyi özetlenemezdi

  5. Atanmakisteyensahis 28 Temmuz 2016 at 21:47 #

    Harikulade gercektem

  6. ecem 06 Nisan 2016 at 08:31 #

    cok tesekkurler ellerinize sağlık

  7. Kadir 01 Mart 2016 at 16:32 #

    teşekkürler hedefimiz atanmak 🙂

  8. Aslı 21 Ocak 2016 at 20:17 #

    Çok faydalı biraz temeli olanlar için

  9. Tt 04 Aralık 2015 at 15:35 #

    Tesekkurlee

  10. adem 14 Ekim 2015 at 14:44 #

    tşkler

  11. Sabrina Ibragimova 29 Ağustos 2015 at 20:25 #

    tesekkur cok yardımcı oldunuz

  12. isa 11 Ağustos 2015 at 11:35 #

    çok saolun

  13. isil 13 Ekim 2014 at 20:23 #

    Cok cok saolun

  14. Mehmt 20 Nisan 2014 at 21:54 #

    Çok teşekkürler.büyük bir yardım oldu benim için 🙂

Bir Cevap Yazın