Klasik Koşullanma Temel Kavramlar

Klasik koşullanma kpss öğrenme psikolojisi konuları içinde yer alır. Kpss eğitim bilimleri soruları içinde bolca karşımıza çıkan klasik koşullanma, öğretmen adayları için önemli bir konudur. Klasik koşullanma diğer adıyla tepkisel koşullanma, aralarında ilişki bulunmayan iki uyarıcının birbirleriyle ilişkilendirilmesi sonucu, bu uyarıcılardan birine verilen doğal tepkinin, diğer uyarıcıya yapay olarak verilir hale getirilmesi sürecidir.

Klasik Koşullanma (Pavlov)

Kpss eğitim bilimleri açısından çok özel bi yere sahip olan klasik koşullanma bir fizyolog olan Ivan Pavlov’un, köpeklerin salya sistemlerini araştırmasıyla ortaya çıkmıştır. Araştırdığı köpeklerin bakıcılarını görmesiyle hatta ayak seslerini duymasıyla bile salya akıttığını gören Pavlov, bu salya tepkisinin normalde ete karşı göstermesi gerektiğini bilmekteydi. Bunun üzerine Pavlov araştırmasına yeni bir yön vererek köpeklerin neden et dışındaki uyarıcılara tepki verdiğini araştırmaya başlamıştır.

Klasik Koşullanma Temel Kavramları

Pavlov’un klasik koşullanma sürecinde zil sesine tepki vermeyen köpeğin, zil sesinin hemen ardından et verilmesiyle bir süre sonra köpeğin zil sesine de tepki vermesi yani salya akıtması temel deneyini oluşturmuştur. Birçok kpss kaynağında bu örneğin görülme nedeni Pavlov’un gerçekten bu deneyle klasik koşullanmayı oluşturmasıdır.

• Klasik Koşullanma Öncesi:

Koşulsuz Uyarıcı (Doğal): Doğuştan var olan öğrenilmemiş uyarıcılardır. Bu uyarıcılara verilen tepki otomatiktir ve o türdeki tüm organizmalarda görülür.

Koşulsuz Tepki (Doğal): Koşulsuz uyarıcıya verilen öğrenilmemiş tepkidir. Doğuştan sahip olunan ve refleksif bir tepkidir.

Nötr Uyarıcı: Koşullanma öncesi organizma için herhangi bir anlam ifade etmeyen ve herhangi bir tepkiye yol açmayan uyarıcılardır.

• Klasik Koşullanma Gerçekleşme Süreci:

Kpss eğitim bilimleri öğrenme psikolojisi içinde klasik koşullanmanın gerçekleşme sürecinde, nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcı aynı anda verilerek bir sonraki basamakta köpeğin sadece zile tepki vermesi amaçlanmaktadır.

Pekiştirme (Pekiştireç): Klasik koşullanma sürecinde koşulsuz uyarıcının üstlendiği görevdir. !Klasik koşullanmada pekiştirme tepkiden önce yapılır yani organizma pasiftir.

• Birincil Pekiştireç: Koşulsuz tepkileri oluşturan uyarıcılara birincil pekiştireç denir.

• İkincil Pekiştireç: Koşullu tepkileri oluşturan uyarıcılara ikincil pekiştireç denir.

Bitişiklik: Nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcının verilmeleri sırasında arasındaki verilme sürelerinin kısa tutulmasıdır. Böylece organizma bu iki uyarıcı arasında bir ilişki kurabilmektedir.

• Klasik Koşullanma Sonrası:

Köpek artık zil sesine de tepki vermeye başlamıştır. Buradaki zil sesi artık nötr uyarıcı değil koşullu uyarıcıya dönüşmüştür. Köpeğin bu koşullu uyarıcıya verdiği tepki de koşullu tepkiye dönüşmüştür.

Koşullu Uyarıcı: Başlangıçta herhangi bir tepki oluşturmayan nötr uyarıcının koşulsuz uyarıcıyla eşleştirilmesi sonucu nötr uyarıcının koşullu uyarıcıya dönüşmesidir.

Koşullu Tepki: Koşullu uyarıcıya verilen tepkidir.

Klasik Koşullanma Örnekleri ve Ayrıntılar

• Zil + Et aynı anda verilirse eş zamanlı koşullanma gerçekleşir.
• Önce zil çalmaya başlanır ve zil devam ederken et verilirse gecikmeli koşullanma gerçekleşir.
• Nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcı eşleştirilmelidir. Nötr uyarıcı yapılan tekrarlar yoluyla koşullu uyarıcı haline dönüşmelidir.

• Zil çalınır ve belli bir müddet sonra et verilirse izli koşullanma oluşur.
• Zil kullanmadan belli zaman aralıklarıyla et verilirse temporal (geçici ya da zamansal) koşullanma gerçekleşir.

• Klasik koşullanma yani tepkisel koşullanmanın gerçekleşmesi için her zaman davranışın tekrar edilmesine gerek yoktur. Koşulsuz uyarıcının çok kuvvetli olduğu durumlarda tek bir eşleşme yeterli olabilir.
• Birincil pekiştireçlerin pekiştirici etkisi doğuştan gelir. İkincil pekiştireçlerin pekiştirici etkisi ise öğrenme yoluyla kazandırılır.

• Koşulsuz uyarıcı et gibi organizmanın istediği uyarıcı olabileceği gibi, elektrik şoku gibi istenmeyen bir uyarıcı daolabilmektedir.

• Klasik koşullanma içinde organizma pasiftir. Yani öğrenme isteği dışındadır.
• Klasik koşullanma yani tepkisel koşullanma da pekiştirme, tepkinin ardından değil tepkinin öncesinde yapılır.

Kpss eğitim bilimleri öğrenme psikolojisi dersine ait Klasik Koşullanma Temel Kavramlar konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss öğrenme psikolojisi konusu Klasik Koşullanma İlkeleri olacaktır.