Pekiştireçler konusu kpss eğitim bilimleri öğrenme psikolojisinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Önceki konumuzda Edimsel Koşullanma Temel Kavramlarının detaylarını işlemiştik. Pekiştireçler konumuzu olumlu ve olumsuz pekiştireçler olarak iki bölümde inceleyeceğiz.
Pekiştireçler
Ortama eklenip çıkarıldığı zaman bir davranışın yapılma sayısını ve sıklığını arttıran, azaltan uyarıcılara pekiştireç denir. Pekiştirme ise bir davranışın sıklığının belli bir uyarıcı sayesinde arttırılmasıdır.
Pekiştireçler etkilerine göre olumlu-olumsuz pekiştireçler, ihtiyaç türlerine göre ise birincil ve ikincil pekiştireçler olarak ikiye ayrılır.
1. Olumlu Pekiştireç
Ortama eklendiği zaman davranışın yapılma sıklığını arttıran ve sürekli hale gelmesini sağlayan pekiştireçlerdir. organizmanın istediği ve ona cazip gelen uyarıcılardır.
Bu örnekte istenen davranış ellerini yıkayarak sofraya oturulmasıdır. Kullanılan olumlu uyarıcı ise sevilen meyvedir. Bu pekiştireç birincil olumlu pekiştireçtir.
Bu örnekte istenen davranış paylaşımdır. kullanılan olumlu uyarıcılar ise gülümseme ve aferin sözcüğüdür. Gülümseme ve aferin burada ikincil olumlu pekiştireç görevindedir.
a. Birincil Olumlu Pekiştireç
Organizmada fizyolojik ihtiyaçların karşılanmasını sağlar ve öğrenmeye bağlı değildir. Klasik koşullanmadaki koşulsuz uyarıcıdır.
b. İkincil Olumlu Pekiştireç
Fizyolojik ihtiyacı karşılanmadığı halde yine de organizmanın sahip olmak istediği pekiştireçlerdir. Öğrenilmiştir. Klasik koşullanmadaki koşullu uyarıcıdır. Kendi içinde dört gruba ayrılır.
I. Sosyal Pekiştireç : Bireyi sosyal açıdan onurlandıran pekiştireçlerdir. Sözel ifade ve beden hareketleri şeklindedir.
II. Faaliyetsel Pekiştireç: Bireyin yaomaktan hoşlandığı etkinliklerdir.
III. Sembolik Pekiştireç: Tek başına anlam ifade etmeyen fakat diğer pekiştireçlerle illişkili olduğunda anlanan pekiştireçlerdir.
IV. Nesnel Pekiştireç: Somut nesnelerdir.
2. Olumsuz Pekiştireç
Ortama eklendiğinde davranışın sıklığını azaltan uyarıcılardır. organizmayı rahatsız eder.
İstenmeyen davranış yaramazlık, olumsuz uyarıcı tokattır.
a. Birincil Olumsuz Pekiştireçler
Fizyoljik zarar veren pekiştireçlerdir.
b. İkincil Olumsuz Pekiştireç
Fizyolojik zarar vermeyen fakat organizma tarafından istenmeyen pekiştireçlerdir.
Yorumlarda arkadaşlarımızdan alınan geri bildirime göre şu açıklamayı yapalım:
Yukarıda görüldüğü üzere Pekiştireçler konusundan Olumlu ve Olumsuz Pekiştireç başlıklarını inceledik. Birçok arkadaşımız Olumsuz Pekiştireç ile Olumsuz Pekiştirmeyi karştırmaktadır. Bunların ikisi ayrı tanımlara sahiptir.
Olumsuz Pekiştireç organizmanın hoşlanmadığı UYARICILARDIR. Bu uyarıcılar ortama eklendiğinde, yani uygulandığında 1. Tip Ceza olur.
Olumsuz Pekiştirme ise organizmanın hoşlanmadığı bir uyarıcının ortamdan ÇIKARILMASIDIR.
Örnek: Fatma Teyze gürültüden rahatsız olunca, dışarıda top oynayan çocukların üstüne su attı.
Fatma Teyze burada kendisini olumsuz pekiştirmiştir. Yani bu olay bir olumsuz pekiştirmedir. Çocuklara ise araya olumsuz pekiştireç koyarak 1. tip ceza uygulamıştır.
Lütfen bu iki başlığı birbiriyle karıştırmayınız.
Kpss eğitim bilimleri öğrenme psikolojisi dersine ait Pekiştireçler konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss öğrenme psikolojisi konusu Pekiştirme olacaktır.
Bütün pekiştireçler davranışın ortaya çıkması için, bütün cezalar da davranışın ortadan kalkması için vardır. Pekiştirme veya pekiştiren arasında bu anlamda bir fark yok. Konuyu tekrar okuyup gözden geçirin dilerseniz. Teyzenin rahatsız olması teyze açısından olumsuz pekiştireç, çocuklar açısından olumlu cezadır.
olumsuz pekistirec ile ceza ayni olmamakla birlikte olumsuz pekistirec rahatsiz eden bir durumun ortadan kalkmasi ile olusmus bir odullendirmedir.
Yorumunuz doğru olup bir örnekle desteklemek isterim. Var olan rahatsız bir durum örneğin; Dışardaki gürültüden rahatsız olan fatma teyzenin pencereyi kapatması. (var olan gürültü ortadan kalktı – negatif durum söz konusu olduğundan olumsuz denilmektedir)
Ben bile anlamayanlardan Şiştim ha =)) sabır diliyorum…
Olumsuz Pekiştirme ise organizmanın hoşlanmadığı bir uyarıcının ortamdan ÇIKARILMASIDIR.
Örnek: Fatma Teyze gürültüden rahatsız olunca, dışarıda top oynayan çocukların üstüne su attı.
peki burada ortamdan çıkan uyarıcı nedir ?
Gürültü ortamdan çıktı, Merve Erdoğan.
Gayet guzel anlatilmis tesekkurler hocam.
Arkadaslar pekistirecler ve pekistirme-ceza konusu iki farkli konu. Biraz karistirilabilir. Burada yazan pekistirecler konusu. Kafanizin karismamasi adina kitaba bir bakin
Serdar Tekbaş hocam, birçok kişi olumsuz pekiştireci yanlış anlattığınızı yazmış. Bende arkadaşlara katılıyorum. Ceza gibi anlatmışsınız. Ayrıca pekiştireç zaten pekiştirmenin aracıdır. Sebep olan uyarıcıdır. Olumsuz pekiştireç yerine ceza anlatılmış diyen arkadaşlara neden ısrarla pekiştireçle pekiştirmeyi karıştırmayın dediğinizi anlayamadım. Bence konunun tekrar gözden geçirilmesinde yarar var.
Birçok arkadaş olumsuz pekiştirmeyi, olumsuz pekiştireçle karıştırmış. Pekiştireç bir araçtır doğru. Biz de bunu belirtiyoruz zaten. İşte bu araç araya girdiğinde ortaya 1. tip Ceza çıkıyor. Bu yüzden de biz pekiştirme-pekiştireç-ceza bu 3 kavramı karıştırmamanızı söyledik.
Yukarıdaki yazıda son bölümdeki kırmızı alanı tekrar okuyun lütfen.
Cezayı anlatmış olumsuz pekistirec diye
1. Tip Ceza: Organizmanın istemediği bir şeyin (yani OLUMSUZ PEKİŞTİRECİN) ortama eklenmesidir.
Örnek:
Musa Öğretmen, ödevlerini yapmayan öğrencileriniz azarladı.
Burada ”azarlama” eylemi olumsuz pekiştiREÇtir. Ödevlerini yapmayan öğrencilerin azarlanma durumu, yani olayın geneline bakarsak da bu 1. Tip bir cezadır.
Umarım anlatabilmişizdir.
Olumsuz pekiştireç yanlış anlatılmış.pekiştireçler olumlu yada olumsuz davranışı arttırır cezalarsa azaltır.Olumsuz pekiştirece örnek: sınavda 100 alan çocuğu sözlü sınavdan muaf tutma. Burda sözlü stres sebebidir olumsuz bir durumdur bu durumu ortadan kaldırma olumsuz pekiştirmedir. Davranışın sıklığı artar .
Bahsettiğiniz olumsuz pekiştirME dir. Yukarıda ise olumsuz pekiştiREÇ anlatılmıştır. Karıştırmayın lütfen.
Birincil Olumsuz Pekiştireçler
Fizyoljik zarar veren pekiştireçlerdir.
Tokat, kulak çekme, elektrik şoku, soğuk- sıcak gibi.. —————> bunun neresi olumsuz pekiştireç tokan yiyen cocuk olumsuz pekiştireç mi oluyor. Bu davranış daha cok cezadır. Cogu bilgi yanlıştır.Geçerlilik yoktur
Olumsuz Pekiştireç organizmanın hoşlanmadığı UYARICILARDIR. Bu uyarıcılar ortama eklendiğinde, yani uygulandığında 1. Tip Ceza olur.
Yukarıdaki kırmız alanı okumanızı tavsiye ederim. Hala anlayamıyorsanız hocanıza sorun. Size özel ders versin. Çünkü bunun daha açık anlatılabilir bir yanı yok.
Tokat kulak cekme vs ceza bile olmamali kanatimce…yeni nesil ogretmenlere yapilabilir mis gibi ornek vermeniz dogru degil…olumsuz pekistirme tenefuse cikmama gibi olmali
Bunu hangi zihniyetle yazdınız bilmiyorum ama yukarıda olumsuz pekiştireçle ilgili konu anlatımı yer almaktadır. Buradan bu örneği alarak zihninde bunu yapılabilirmiş gibi algılayacak bir insan zaten öğretmen zekasına sahip değildir. Rahat olun.
İçinde bulunulan durumda hoş olmayan uyarıcının ortamdan çıkarılarak istenen davranışın tekrarlanma olasılığı arttırılır. Yukarıdaki istenen davranis kazandirilmamakta…daha çok ceza gibi
Sizin de ilk cümlenizde bahsettiğiniz şey Olumsuz PekiştirME dir. Biz ise Olumsuz PekiştiREÇ konusunu anlattık. Olumsuz PekiştirEÇ bir araçtır sadece. Yani istenmeyen davranış DEĞİL, organizmanın hoşlanmadığı UYARICILARDIR.
Olumsuz pekiştirme açıklamamız tamamiyle yanlış..
Yanlış olan nedir? Bildiklerinizi yazarsanız aydınlanırız Nazlı Hanım. Ayrıca biz ilk bölümde Olumsuz Pekiştirme diye bir şey anlatmadık. Anlattığımız başlıklar olumsuz olumlu ve olumsuz PekiştiREÇlerdir.
Olumsuz pekiştireç ortamdan çıkarıldığında davranışın yapılma sıklığını arttıran oekiştireçlerdir
Bahsettiğiniz şey Olumsuz PekiştirME dir. Yukarıda anlatılan ise Olumsuz PekiştiREÇ tir. Lütfen dikkat edin.