Çoklu Zeka Kuramı

Çoklu zeka kuramı Gardner’ın oluşturduğu bir kuramdır. Kpss öğretim yöntem ve teknikleri dersine ait çoklu zeka kuramı konusunda, önce çoklu zekanın özelliklerini daha sonra da çoklu zeka alanlarını işleyeceğiz.

Gardner’a göre zeka, bir ya da daha fazla kültürde değeri olan bir ürüne şekil verme yeteneğidir. Bu bağlamda Gardner’a göre 8 zeka alanı vardır. Şimdi çoklu zeka kuramının özelliklerini ve alanlarını irdeleyelim.

Çoklu Zeka Kuramı

Kpss öyt dersine ait çoklu zeka kuramının özelliklerini sıralayalım.

• İnsanlar çok farklı zeka alanlarına sahiptir. Ancak zeka tektir.
• Herkesin kendine özgü bir zeka profili vardır.
• Zekaların her biri farklı gelişime sahiptir.
• Bütün zeka alanları dinamiktir.

• Etkinlikler tüm zeka türlerini arttıracak şekilde olmalıdır.
• Bir zeka alanı kullanılırken diğer alanlardan faydalanılır.
• Kişisel altyapı, kültür, kalıtım ve inançlar zeka alanlarını etkiler.
• Zeka öğrenilebilir ve öğretilebilir.

• Zeka dinamik bir yapıya sahiptir.
• Zeka kendi içinde bütündür.

• Tek bir zeka alanına dönük etkinlikler yapılmamalıdır.
• Bir alandaki gelişme, diğer alanlardaki gelişmeleri de etkiler.

Zekanın Gelişimini Etkileyen Faktörler

Kpss eğitim bilimleri öyt dersinde çoklu zeka kuramında zekanın gelişimini etkileyen faktörler şunlardır:

Biyolojik Nitelikler

• Kalıtım.
• Doğum öncesi ve doğum sırasındaki çevre.
• Beslenme

Kişisel Geçmiş

• Yetişme sürecinde model alınan kişinin özellikleri.
• Sosyo-kültürel çevre.
• Kaynaklara ulaşma şansı.
• Tarihsel dönem (Bölük yaş kuşağı).

• Yaşanılan coğrafya.

• Aile.
• Kristalleştirici deneyim. Yani yeteneklerimiz ölçüsünde fırsat verilmesi.

• Felce uğratıcı deneyim.

Çoklu Zeka Alanları

Kpss eğitim bilimleri öğretim yöntem ve teknikleri dersine ait çoklu zeka kuramı ile beraber çoklu zeka alanları 8 tanedir.

1) Sözel Zeka Alanı – Dilbilimsel Zeka Alanı

• Sözlü ve yazılı dili etkili kullanma becerisi vardır.
• İçinde yaşadıkları toplumun dilinin sanatlarını, vurgularını, yöresel farklarını çok iyi kullanırlar.

• Kelime hazneleri geniştir.
• Okuma, yazma ve dinleme yoluyla öğrenirler.
• Sunuş yoluyla öğretim ve düz anlatım kullanılabilir.

2) Mantıksal Zeka – Matematiksel Zeka

• Gruplayarak, sınıflayarak ve soyutlayarak öğrenirler.
• Akıl yürütme ilkelerini etkin kullanırlar.
• Muhakeme becerileri üst düzeydedir.
• Eleştirel düşünce mevcuttur. Neden sonuç ilişkisini ararlar. Deterministtirler.
• Bilimsellik arayışı vardır.
• Sorgulayıcıdırlar.
• Araştırma inceleme, problem çözme, proje tabanlı öğrenmeler uygundur.

3) Görsel Zeka – Uzamsal Zeka

• Üç boyutlu düşünme yeteneğinin sonucudur.
• Hayal güçleri kuvvetlidir.
• İmgeleştirme kapasiteleri yüksektir.
• Nesneler arası ilişkileri çabuk görürler.
• Görünmenin arkasındaki görünmeyenleri görürler.
• Görsel metaforları (benzetmeler) kullanırlar.

4) Müzikal Zeka – Ritmik Zeka

• Ritim ve melodilerle öğrenirler.
• Çok sık kullanılan bir zeka alanı değildir.
• Simetri arayışı vardır.

5) Bedensel Zeka – Kinestetik Zeka

• Duygu ve düşüncelerin aktarımında bedenlerini etkin bir biçimde kullanırlar.
• Taklit yetenekleri oldukça güçlüdür.
• Söylenenlerden çok yapılanlar hatırlanır.
• Beden dilini etkin bir şekilde kullanırlar.

• Psikomotor becerilerin ortaya konmasında başarılı tiplerdir.

6) Bireysel Zeka – Öze Dönük Zeka

• Bireyin kendisini anlama, duygu ve düşüncelerini yönlendirme gücünü ortaya koyar.
• Yalnız kalmaktan, bireysel çalışmalardan, özgün projelerden zevk alırlar.
• Bağımsızlık arayışı vardır.
• Kendileri hakkında eleştirel düşünebilirler. Yansıtıcı düşünmeye sahiptirler.
• Özgüven ve özsaygıları yüksektir.
• Kopya ve taklitten uzaktırlar.
• İzlerken öğrenme baskındır.
• Kendilerini çok iyi tanıdığı için insanları da çok iyi tanırlar.

7) Sosyal Zeka – Bireylerarası Zeka

• İnsan ilişkilerinde, kendini ifade etmede ve empatide başarılıdırlar.
• İşbirliğiyle öğrenirler.
• Yüksek iletişim becerileri vardır.
• Yakın ve samimi ilişkiler kurarlar.

8) Doğa Zekası – Varoluşçu Zeka

• Tabiata karşı bakışın belirlendiği zeka alanıdır.
• Sürekli doğada denge arayışı vardır.
• Çevreye karşı hassastırlar.

Kpss eğitim bilimleri öyt dersine ait Çoklu Zeka Kuramı özellikleri ve Çoklu Zeka Kuramı alanlarının konu anlatımı tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss öğretim yöntem ve teknikleri konusu Okulda Öğrenme Modeli olacaktır.