Eğitim Türleri
Eğitimin İşlevleri
Milli Eğitimin Temel İlkeleri
Eğitim Programı
Öğretim Programı ve Müfredat Programı
Ders Programı ve Örtük Program 
Program Geliştirmenin Temelleri 
Felsefi Akımlar 
Eğitim Felsefesi Akımları
Konu Merkezli Program Tasarımları
Öğrenen Merkezli Program Tasarımları
Sorun Merkezli Program Tasarımları
Taba, Tyler ve Taba-Tyler Modelleri
Program Geliştirme Modelleri
Program Geliştirmenin Planlanması
İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları
İhtiyaç Belirleme Teknikleri

Program Geliştirme Kpss’de  Eğitim Bilimleri soruları içerisinde yer almaktadır. Kpss bu alanla ilgili her yıl 12 soru sormaktadır. Ancak eğitim bilimleri soru sayıları bu sene değiştiği için bu dersin de soru sayıları buna paralel olarak değişecektir. Genelde memur adayları tarafından zor olarak nitelenen bu alan aslında o kadar zor değildir. Ancak sıkıcı olduğunu kabul edebiliriz. Bunun da soruların doğru cevaplama oranı arttığında ortadan kalkacağına inanıyoruz. Tüm bunlara ek olarak Kpss Eğitim Bilimleri konuları hemen hemen birbirleriyle bağlantılıdır. Bu yüzden diğer konuları iyi öğrenmeniz bu dersi daha iy anlayabilmenize, bu dersi iyi öğrenmeniz de diğer dersleri daha rahat anlayabilmenize olanak sağlar.

Program Geliştirme konuları; Temel kavramlar, Program geliştirme temelleri, eğitim programı tasarım yaklaşımları ve geliştirme modelleri, Program geliştirmenin planlanması, Program tasarısı hazırlama, Programın değerlendirilmesi ve geliştirilmesi ve Öğretim sürecini planlama gibi konulardan oluşmaktadır.

Herkese Başarılar.

Bu yazı Kpss Program Geliştirme ilk olarak şurada görüldü: .

İhtiyaç belirleme teknikleri konusunda Deplhi tekniği (anket geliştirme), Progel (Dacum) tekniği, Meslek (iş) analizi, gözlem, görüşme, testler (ölçme araçları), kaynak tarama başlıkları ele alınacaktır. Bir önceki konuda İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları konusunu ele almıştık. İhtiyaç Belirleme Teknikleri konusu da  bir önceki konuya paralel olmakla beraber genelde KPSS konularında ve üniversitelerde aynı başlık altında incelenmektedir. Şimdi bu teknikleri açıklayalım.

İhtiyaç Belirleme Teknikleri

İhtiyaç belirleme yaklaşımlarından birine göre belirlenen bir ihtiyacı somutlaştırmak gerekir. Bu amaçla da İhtiyaç Belirleme Teknikleri kullanılır ve sonuçta bir değerlendirme yapılır. Bunlar aslında ihtiyaç analizi teknikleridir.

1. Delphi Tekniği: Bir konu ile ilgili seçilmiş uzman bir grubun akılcı bir yaklaşımla ortak görüşlerinin alınması sürecidir. Delphi tekniğinin olumlu yönleri ve kullanım alanlarına bakmadan önce temel özelliklerini inceleyelim:

• Ortak görüş ve düşünceleri belirlemek üzere bireylerden yazılı olarak alınan raporların değerlendirilmesine dayanır.
• Gelecekte nelerin nasıl olacağı üzerinde görüşlerin alınması esastır.
• Analitik yaklaşımla kullanılır.
• Tahmin ve varsayıma dayalıdır.
• Önce amaçlar belirlenir, gelecekte dönüşebileceği durum tahmin edilir.
• Ekonomiktir.
• Baskın görüşlerden etkilenmez.
• Konu dışına sapma engellenir.
• Kısa sürelidir.

Delphi Tekniğinin Olumlu Yönleri

• Bağımsız düşünmeyi sağlar.
• Ekonomiktir.
• Bir baskı altında kalınmadan görüşler açıklanabilir.
• Konu dışına çıkılmaz.

Delphi Tekniğinin Kullanım Alanları

• İhtiyaç Analazi.
• Politika.
• Eğitim.
• Pazar araştırması.
• Eğilimleri kestirme.
• Kurumların amaçlarının belirlenmesi.
• Standartların oluşturulması.

2. Progel (Dacum) Tekniği: Bir iş için gerekli işlemleri söz konusu işte bulunan deneyimli, uzman kişilerle birlikte belirleme sürecine progel tekniği denir. Özellikle eğitim çevrelerinde geliştirilen ve kullanılan bir tekniktir.

Progel tekniğinde mesleğin beceri profilleri çıkarılarak yeterlilik alanları belirlenir.

Bu teknikte meslekle ilgili tutum önemli değildir, beceri daha önemlidir. Ayrıca iş analizi çalışmalarına dayanır. İşin geçerli en gerekli işlemleri, işin ustaları tarafından belirlenir.

Progel (Dacum) Tekniğinin Kullanım Alanları

• Eğitim
• İş tanımları yapma
• Beceri testleri geliştirme
• Program geliştirme
• Öğrenci ya da işçi değerlendirme
• Rehberlik

Progel Tekniğinin İşleyişi

• Program ya da iş alanının belirlenmesi
• Beceri alanlarının belirlenmesi
• İşlemler ve bu işlemlerle geliştirilecek program kapsamının tanımlanması
• Beceri alanları ve işlemlerin gözden geçirilmesi
• Bilgi ve beceriye dayalı işlemlerin sıralanması
• İş için gerekli olan işlemlerin belirlenmesi
• İş için gerekli olan işlemlerin değerlendirilmesi

3. Meslek (İş) Analizi Tekniği: Meslek analizi tekniğinde iş ya da meslek fonksiyonlara ayrılır. Bu işler sıralı ve ayrıntılıdır. Bunlar bilgi, beceri, mesleki tutum ve alışkanlıklardan oluşmaktadır.

4. Gözlem: Genelde eğitimciler tarafından kullanılan gözlem tekniği okul merkezli bilgi ve araştırma verilerine dayalıdır. Gözlem tekniğinde olaylar gerçekleştiği ortamda incelenir ve ortaya çıkan ihtiyaçlar rahat tespit edilebilir.

5. Testler – Ölçme Araçları: En çok yararlanılan tekniktir. Ölçme araçları bireyde aranan özelliklerin ne kadarının var olduğunun saptanmasını sağlar. Testlerden ise daha çok öğrenme güçlüklerini ortaya çıkarmak amacıyla program başında ve program sürecinde yararlanılır.

6. Kaynak Tarama: Yazılı dokümanlar vasıtasıyla ihtiyacın belirlenmeye çalışılmasıdır. İhtiyaç Belirleme Teknikleri konusunun son ana başlığı olan Kaynak tarama tekniğinin özelliklerini sıralayalım:

• Son yıllardaki literatür ve eğilimler ortaya çıkarılmalıdır.
• Denetim yapan kişi ve kuruluşların hazırladıkları raporlar ihtiyaç analizinde kullanılabilir.
• Programın uygulanmasında sorunlar varsa bunlar programın geliştirilmesinde kullanılabilir.

Kaynak tarama tekniği 3 aşamada gerçekleşir:

a. Literatür Taraması: Son yıllardaki eğilimler, eğitim kurumları ve üniversitelerdeki eğitim programlarının gelişimi incelenebilir.

b. Raporların Değerlendirilmesi: İlköğretim ve bakanlık müfettişleri ile YÖK denetleme kurulunun hazırladıkları raporlar incelenebilir.

c. Mevcut Programın İncelenmesi: Mevcut programın eksik ve aksayan yönleri tespit edilerek hangi boyutların birbiriyle ilişkili olarak nasıl düzenlenebileceği düşünülebilir.

KPSS Eğitim Bilimlerinde yer alan Program Geliştirme dersine ait İhtiyaç Belirleme Teknikleri ve bu tekniklerin açıklamalarını irdeledik. Bir sonraki Kpss program geliştirme konusu program tasarısı hazırlama bölümünden Hedef olacaktır.

Bu yazı İhtiyaç Belirleme Teknikleri ilk olarak şurada görüldü: .

İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları

İhtiyaç belirleme çalışmalarında birey, toplum, konu alanı ve doğa ile ilgili ihtiyaçların belirlenmesi önemlidir.  İhtiyaçların belirlenmesi program geliştirme sürecinin ilk aşamasıdır. İhtiyaçların belirlenmesi sürecinde program öğelerine yönelik bilgiler elde edilerek nasıl biçimlenecekleri ortaya konur.

İhtiyacı Belirleme Yaklaşımları şunlardır:

Farklar Yaklaşımı

Beklenen beceri düzeyi ile var olan beceri arasındaki farkın bulunması ile ihtiyaç tespit edilmektedir. Bu farkına boyutuna göre problem olup olmadığı gözlemlenir. Bu farkın boyutu bireyde bir yeterliliğin, problemin varlığını yada yokluğunu ortaya koyar. Okul ortamı ve yönetim birimleri bu yöntemle ihtiyaç ve eksiklikleri belirler.

Demokratik Yaklaşım

Üstün ve bakın grupların isteklerinden yola çıkarak ihtiyaçların belirlenmesidir. İhtiyaçlar, çoğulcu grubun kararına göre belirlenir. Çok sayıda insan grubunun katılımı önemlidir. Bu yaklaşımın amacı bir çok insanın ihtiyaç değerlendirme sürecinde olması ile insan ilişkileri ve halkla bütünleşmesi esasına dayanır.

Analitik Yaklaşım

Yurtta ve dünyada bulunan koşullara bağlı değişimlere ait yönelimlerin incelenmesi ile oluşur. Gelecekte olması muhtemel durumlara göre ihtiyacın belirlenmesidir. Var olan duruma göre gelecek kestirilir. Geleceğe yöneleik varsayımlar ortaya konularak eleştirel düşünce ile problemlere çözüm aranır.

Betimsel Yaklaşım

Bir nesne veya olgunun eksikliği ile ortaya çıkan sorun fark yada azalma ile var olması durumundaki fayda ve getirisi ortaya konur. İki olasılığın faydasına göre ihtiyaç belirlenir.

Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersi İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları konusunu işledik. Bir sonraki program geliştirme konumuz İhtiyaç Belirleme Teknikleri olacaktır.

Bu yazı İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları ilk olarak şurada görüldü: .

Program Geliştirmenin Planlanması konusunda çalışma gruplarının oluşturulması, çalışma gruplarını ve çalışma planını inceleyeceğiz. Önceki konumuzda Türkiye’de ve Avrupa’da Yaygın Olan Modelleri işlemiştik. Sıradaki kpss konumuz ise Program Geliştirmenin Planlanması olacaktır.

Program Geliştirmenin Planlanması

Talim Terbiye Kurulu başkanlığınca program geliştirme çalışmaları yapılmaktadır. Program geliştirme süreci çalışma gruplarının oluşturulması ile başlar. Çalışma grupları program tasarısının hazırlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi süreçlerinde neleri hangi zamanda gerçekleştireceklerine yönelik bir çalışma planı hazırlarlar. Çalışma planında yapılan ilk işlem ise ihtiyaç analizinin uygulamasıdır. İhtiyaç analizi uygulaması program tasarısı hazırlama sürecinin ilk basamağını oluşturur.

Çalışma Gruplarının Oluşturulması

Program geliştirme çalışma gruplarını üç başlıkta toplayabiliriz.

1. Program Karar ve Koordinasyon Grubu

TTK Başkanlığında bulunan kurul başkanı ve üyelerden oluşur. Hangi alanda program geliştirme çalışması yapılacağına kara verir. Ülkenin ana eğitim felsefesinin programlara yansıtılmasını sağlar. Hazırlanan programları kabul veya reddeder. Program geliştirme çalışmaları arasındaki koordinasyonu sağlar.

2. Program Geliştirme Çalışma Grubu

Programın hazırlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi aşamalarında sürekli görev yapan bir komisyondur. Bu gruba tam zamanlı çalışma grubu da denilebilir.

Program geliştirme uzmanı, ölçme ve değerlendirme uzmanı, konu alanı uzmanı, ilgili konu alanı öğretmenleri yani uygulayıcılar bu grupta yer alan kişilerdir. Bu grubun üyeleri çalışma grubunun daimi üyeleri olarak görev yapar.

3. Program Geliştirme Danışma Grubu

Program çalışma grubu çalışmalarını yürütürken başka uzman ve danışmanlara başvurma ihtiyacı duyabilir. Bu amaçla faydalanılabilecek bir grup oluşturulması yararlı olacaktır. Bu grupta eğitim psikoloğu, eğitim sosyoloğu, eğitim felsefecisi, eğitim ekonomisti, eğitim denetçisi, eğitim yöneticisi, eğitim teknoloğu, iletişim uzmanı, halkla ilişkiler uzmanı ve diğer üyeler yer alabilir.

Danışma grubu program geliştirme sürecinde oluşturulur ve herhangi bir alanda danışmanlık gereksinimi olduğunda alanın uzmanına başvurulur. Bu uzman gerekli çalışmalardan sonra çalışma grubundan ayrılır.

Çalışma planın oluşturulmasında çalışma grubu işlem- zaman çizelgesi, akış şeması veya PERT işlem ağı hazırlayarak program çalışmalarını planlar.

Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersi Program Geliştirmenin Planlanması konusunu tamamladık. Bir sonraki program geliştirme dersi konumuz İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları olacaktır.

Bu yazı Program Geliştirmenin Planlanması ilk olarak şurada görüldü: .

Program Geliştirme Modelleri ile Türkiye’de ve Avrupa’da Yaygın Olan Modeller konusunda ülkemizde ve Avrupa ülkelerinde kullanılan eğitim program modellerini inceleyeceğiz. Önceki konumuzda Taba, Tyler, Taba-Tyler Modellerini incelemiştik. Sıradaki kpss konumuz Türkiye’de ve Avrupa’da Yaygın Olan Modeller olacaktır.

Program Geliştirme Modelleri

Türkiye’de Yaygın Olarak Kullanılan Program Geliştirme Modelleri

Ülkemizde yaygın olarak Taba- Tyler modeli temel alınarak hazırlanan program geliştirme modelleri oluşturulup kullanılmaktadır. Programlarda amaçlar, içerik, öğrenme-öğretme süreçleri ve değerlendirme öğeleri birbirini izleyerek yer alır. MEB Modeli, Demirel Modeli, EARGED Modeli, TTK Modeli gibi bir çok model ülkemizde uygulanmıştır.

Talim Terbiye Kurulu (TTK) Modeli

İhtiyaçların belirlenmesi

Genel hedeflerin belirlenmesi

Alanın kavram, ilke ve becerilerinin belirlenmesi

Öğrenme alanları ve alanı kapsayan kazanımların belirlenmesi

Öğrenme alanlarının kapsadığı temaların belirlenmesi

Paydaşlarla paylaşım sağlanması

Materyal geliştirilmesi

Programların onaya sunulması

Programların denenmesi, izlenmesi / değerlendirilmesi

Ülkemizde uygulanan yeni ilköğretim programları Bireysel, Ekonomik, Tarihsel ve Kültürel, Toplumsal temellere dayanmaktadır.

Avrupa’da Yaygın Olarak Kullanılan Program Geliştirme Modelleri

Avrupa’da yaygın olarak kullanılan üç program geliştirme modeli vardır. Bunlar rasyonel planlama, süreç yaklaşımı ve yenilikçi/durumsal modeldir.

Rasyonel Planlama Modeli

Taylor ve Richard öncüleridir ve yeniden kurmacılık eğitim felsefesinden etkilenmiştir. Taba- Tyler modeline benzer.

Aşamaları

Genel Amaçlar

Amaçlar

Öğrenme Durumları

Değerlendirme

Süreç Yaklaşımı Modeli

İlerlemecilik eğitim felsefesinden etkilenmiştir ve Stenhouse öncüsüdür. Öğretmenlerin ders planlama süreci kaynak alınarak geliştirilmiştir.

Süreç yaklaşımı modeli süreç tasarımı yaklaşımına benzer olarak konuların nasıl öğrenileceğine karar vererek başlar. Ve bunlara göre genel amaçlar belirlenir. Kesin amaçlar program tasarımcısı tarafından belirlenmez. Öğretmen genel amaçlar arasından kesin amaçları uygulama sırasında belirler. Bu yönü ile öğretmene seçim hakkı ve mesleki özerklik tanınmış olur. Fakat öğretmenlerin çok iyi yetişmiş olması bu süreçte büyük bir önem taşır.

Aşamaları

İçerik- bağlam

Öğrenme durumları

Genel amaçlar

Değerlendirme

Yenilikçi / Durumsal Model

Skilbeck öncülüğündeki bu model hümanizmden etkilenmiştir. Okul merkezli bir modeldir.

Aşamaları

Durum çözümlemesi

Amaçlar

Öğrenme – öğretme

Programı desenleme

Programı uygulama

Değerlendirme

Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersi Program Geliştirme Modelleri ile Türkiye’de ve Avrupa’da Yaygın Olan Modelleri konusunu inceledik. Bir sonraki Program Geliştirme dersi konumuz Program Geliştirmenin Planlanması olacaktır.

Bu yazı Program Geliştirme Modelleri ilk olarak şurada görüldü: .

Taba Modeli , Tyler Modeli, Taba-Tyler Modeli  Amerika’da yaygın olarak kullanılan program geliştirme modelleridir. Program geliştirme modelleri program geliştirme tasarısı hazırlanırken izlenecek yolları ve sırayı gösterir. Amerika, Avrupa ve ülkemizde çeşitli program geliştirme modelleri uygulanmaktadır. Önceki konumuzda kpss Sorun Merkezli Program Tasarımlarını incelemiştik. Bu konumuzda ise  Taba, Tyler, Taba-Tyler Modellerini işleyeceğiz.

 Taba Modeli | Tyler Modeli | Taba-Tyler Modeli

 Taba Modeli

Taba modeli tümevarım yaklaşımının benimsendiği öğrenme yaşantılarını temele alan bir yaklaşımdır. Bu modele göre programla ilgisi olan herkes program geliştirme faaliyetlerine katılmalıdır.

Taba program geliştirme modelinin aşamaları;

Tyler Modeli

Tyler modeli tümevarımı benimseyen akılcı bir model olarak bilinir. Hedefe dayalı model olarak da bilinir. Tyler modelinde program geliştirme süreci tamamen hedeflere göre belirlenir.

Kaynak (Birey) –  Kaynak (Toplum)  –  Kaynak (Konu Alanı)

   ↓                              ↓                                   ↓

           Olası Genel Hedefler

         ↓                                          ↓

     Süzgeç Eğitim Felsefesi         Süzgeç Öğrenme Psikolojisi

   ↓                         ↓

 Kesinleşmiş Öğretim Amaçları

Öğrenme Yaşantılarının Seçimi

Öğrenme Yaşantılarının Düzenlenmesi

Öğrenme Yaşantılarının Yönlendirilmesi

Öğrenme Yaşantılarının Değerlendirilmesi

Aynı zamanda ilerlemeciliği de temele alan bir model olan Tyler modeli hedeflerin ortaya konması açısından önemlidir. Günümüzde olası hedefleri belirlerken Birey, Toplum, Konu Alanı ve Doğa kaynaklarından yararlanılır.

Taba – Tyler Modeli

Taba ile Tyler aynı dönemde yaşamışlardır. Birlikte birtakım akademik çalışmalar yapmış ve birlikte bir model de hazırlamışlardır. Taba – Tyler Modeli 1950’li yıllardan günümüze kadar yaygın bir biçimde Amerika’da benimsenmiştir. Bu modelde değerlendirme sonuçlarının sorgulaması ayrı bir önem taşır.

Başla

İhtiyaçları Belirle

Genel Amaçları Belirle

Amaçları Sapta

İçeriği Seç

İçeriği Düzenle

Öğrenme Yaşantılarını Belirle

Öğrenme Yaşantılarını Düzenle

Değerlendirme yap

↓

Sonuç Yeterli mi? → Evet →Ayrıntılı İşleri Formüle Et

           ↓                                                    ↓

     Hayır                                      İşlemleri Tekrar Belirle

          ↓                                                     ↓

   Geri dön                                              Bitir

Tyler modeli program geliştirme sürecinde hedeflerin belirlenmesinde yapılması gerekenleri açıkça göstermektedir.

Taba modelinde ise program geliştirme süreci çok iyi özetlenmektedir.

Taba – Tyler modeli, dünyada ve ülkemizde en çok kullanılan ve kabul gören modeldir.

Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersi  Taba, Tyler, Taba-Tyler Modelleri konusunu inceledik. Bir sonraki program geliştirme dersi konumuzda ise Türkiye’de ve Avrupa’da Yaygın Olan Modeller konusunu inceleyeceğiz.

Bu yazı Taba Modeli | Tyler Modeli | Taba-Tyler Modeli ilk olarak şurada görüldü: .

Sorun Merkezli Program Tasarımları bireylerin ve toplumun yaşadıkları sorunlara göre düzenlenen program tasarımıdır. Bu program tasarımında bireyin sorunu merkezdedir. Sorun Merkezli Program Tasarımları, Yaşam Şartları, Çekirdek ve Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık merkezli olarak 3 bölüme ayrılır. Önceki konumuzda kpss Öğrenen Merkezli Program Tasarımlarını incelemiştik. Bu konumuzda ise Sorun Merkezli Program Tasarımlarını işleyeceğiz.

Sorun Merkezli Program Tasarımları

Yeniden kurmacılık ve ilerlemecilik eğitim felsefesine dayanır. Bireylerin ve toplumun sorunları, problemleri programın temeline alır. Ve bunların çözüm yollarını bulmaya çalışan programdır. 

1. Yaşam Şartları

Okulda karşılaşılan sorunlar okul dışındaki sorunlara benzer. Öğrencilerin geçmiş deneyimlerini kullanarak sorunlarını çözebilirler. Öğrencilerin bu tasarımla anlama becerileri derinleşir. Öğrenmenin anlamlı hale gelmesi ve öğrenmenin yaşam uyarlanması temel hedefidir.

Sorun Merkezli Program Tasarımlarından Yaşam şartları tasarımı konuyu, sosyal yaşamın bölümlerine göre ve ayrı konuları kapsayarak bütün halde sunar. Sosyal ve kişisel sorunlara odaklanıldığı için öğrenme ve sorun çözmeye teşvik eder.

2. Çekirdek (Core) Tasarım

Çekirdek tasarım, merkezdeki asıl konudan iyi anlayan, sorun çözme becerileri ve genel kültürü iyi olan bir öğretmene ihtiyaç duyar. Sosyal sorunlar ve konular tasarımın merkezindedir.İş birlikli öğrenme ve sorun çözme ilkeleri oldukça önemlidir. Çekirdek tasarımda öğretmen konu alanında oldukça donanımlı olmalıdır. Merkezde yer alan konular sorunsal niteliktedir. Program öğrenciler için gerekli olduğu düşünülen konular üzerinde yapılır.

3. Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı

Bu tasarım çocuk merkezli programı eleştirerek ortaya çıkmıştır. Toplumun sosyal, politik ve ekonomik eğitim il sağlanması üzerinde durur. Öğrenme sürecinde kendi inisiyatifini çok kullanan  öğrencilerin hedeften sapacaklarını ve kargaşa olacağını savunur.

Sosyal sorunlara odaklanma ve toplumu yeniden yapılandırma projeleri ön plandadır. Sosyal değişimi etkileyeceği ve adil bir toplum oluşturacağı savunulur. Birey sosyal bir varlık olarak görülür. Sorunlar öğrenci tarafından analiz edilir. Öğrencinin sosyal görüş birliği ile kişisel ihtiyaçlarını gidermesi onun amacı olmalıdır.

Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersine ait Sorun Merkezli Program Tasarımları konusunu işledik. Bir sonraki kpss program geliştirme dersi konumuz ise  Taba, Tyler, Taba-Tyler Modelleri olacaktır.

Bu yazı Sorun Merkezli Program Tasarımları ilk olarak şurada görüldü: .

Öğrenen Merkezli Program Tasarımları 

Öğrenen merkezli program tasarımları ilerlemecilik ve pragmatizm eğitim felsefesine dayanmaktadır. Öğrencilerin bireysel farklılıkları ilgi ve yetenekleri dikkate alınarak hazırlanır. Ülkemizde yeni ilköğretim programlarının geliştirilmesinde Öğrenen Merkezli Program Tasarımları  kullanılır. 

1. Çocuk merkezli tasarım

Çocuk merkezli tasarımlarda bireyin ilgi ve ihtiyaçları önemlidir. Öğrenci ihtiyaçları önceden belirlenir ve program bu doğrultuda hazırlanır. Öğretmen öğrenme sürecinde rehberdir. Program içeriği ortak ilgilerden oluşur ve öğrenme öğrencinin yaşantısının bir parçasıdır.

2. Yaşantı merkezli tasarım

Çocuk ve yaşantı merkezli tasarımlarda bireyin ilgi ve ihtiyaçları önemlidir. Bu açıdan ikisi de birbirine benzer. Ancak çocuk merkezli tasarımlarda ihtiyaç önceden belirlenirken yaşantı merkezli tasarımlarda öğrenci ihtiyaçları okul yaşantısında, öğretmen tarafından belirlenmektedir.

Öğretmenin anlık tutum ve kararları programı oluşturur. Önceden hazırlanmış bir plan yoktur.  Öğretmenin program geliştirmedeki donanımı önemlidir.

3. Romantik (Radikal) tasarım

Öğrencilere kendi doğalarına göre seçim ve karar verme hakkı veren program tasarımıdır. Öğrencinin yapısını, özelliklerini, doğasını ve sosyalleşmesini öngörür. Programın içeriğini yeterliliği ve sürekliliği sağlama konularında eleştirilmektedir. Öğrenciye seçim yapabilme, karar verebilme becerisi kazandırır. Öğrenme öğrenci için daha anlamlı hale gelir.

4. Hümanistik tasarım

Hümanistik tasarım bireyi sadece özellikleri ile değil, dışa yansıyan yada içsel özellikleri ile ele alır. İnsanın basit bir etki- tepki ilişkisinden çok daha karmaşık bir yapısı olduğunu kabul eder. Ve hümanistik (insancıl)  psikolojiyi temele alır. Varoluşçu felsefeden etkilenmiştir. Kendini gerçekleştirme hümanistik tasarımın çıkış noktasıdır. Bu tasarımın amacı öznel ve sezgisel olanı, nesnel olanla kaynaştırmaktır.

Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersine ait Öğrenen Merkezli Program Tasarımları konusunu işledik. Bir sonraki kpss program geliştirme dersi konumuz ise Sorun Merkezli Program Tasarımları olacaktır.

Bu yazı Öğrenen Merkezli Program Tasarımları ilk olarak şurada görüldü: .

Konu Merkezli Program Tasarımları eğitim programı tasarım ve yaklaşımlarının bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu yaklaşımda hazırlanan programlar konuyu merkeze alarak hazırlanır. Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersine ait Konu Merkezli Program Tasarımları, Konu tasarımı, Disiplin tasarımı, Geniş alanlı tasarım, Süreç tasarımı, Disiplinler arası tasarım olarak 5 bölüme ayrılır. Önceki konumuzda Eğitim Felsefesi Akımlarını incelemiştik. Bu konumuzda ise Konu Merkezli Program Tasarımlarını inceleyeceğiz.

Konu Merkezli Program Tasarımları

Program tasarımında temele alınan öğe yaklaşımın özelliklerini oluşturur. Program temeli değişmeye evrensel bilgidir. Temelleri daimicilik ve esasicilik akımlarına dayanır. Öğretmen merkezli olup davranış değişikliğinden çok o konunun öğrenilmesi önemlidir. Öğrenen pasif öğretmen aktif rol oynar.

1. Konu tasarımı

Temel kaynak olarak kitap, bilim dallarında yer alan konular kullanılır. En eski ve en bilinen yaklaşımdır. ezber ve tartışma süreçleri kullanılır. Ardışık eğitim, ön koşul öğrenmeler, tümdengelim önemsenir. Hiyerarşik ve bağımsız konular işlenir.

2. Disiplin tasarımı

Bilim dalları olarak kabul edilen derslerin ve alanların bilim insanlarının uygulama yöntemi ile çalışması en önemli özelliğidir. Ortak noktalar ve benzer yapıya sahip bilgiler aynı ders ( disiplin) içerisinde yer alır. Disiplin tasarımında da içeriğe önem verilir. Disiplin tasarımında okuldaki bilim dalları gerekli olarak düşünülür. Fakat kavramsal yapıların ve disiplinlerin gelişim süreçlerinin anlaşılmasını özellikle vurgular. Bu nokta disiplin tasarımı ve konu tasarımı arasındaki en büyük farktır. Disiplin tasarımında, öğrenciler disiplinleri tecrübe ederler. Bu sayede anlar ve özümserler. Derinlemesine, farklı ve ilgi çekici olması genel özelliğidir.

3. Geniş alan tasarımı

Öğretmen içeriği belirlerken esnek davranır ve ortak yönlü dersleri birlikte ele alır (Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler dersleri gibi). Farklı soruları birleştirerek öğrencinin konular arası ilişkiyi görmesi sağlanır. Düzensiz ve parçalı haldeki bilgileri birleştirmeye özen gösterir. Aşamalılık ilkeleri ile daha anlamlı öğrenmeler gerçekleştirmeye önem verir.

4. Süreç tasarımı

Ortak öğrenme yollarına göre düzenlenen konuların, öğrencinin de etkin katılımıyla süreç dahilinde öğrenilmesidir. Eleştirel düşünmeye, bilgilerin öğrenilmesine, öğrenme sürecine, öğrencilerin nasıl öğrendiği ve öğrendiklerini nasıl uyguladıklarına önem veren bir tasarımdır.

Öğrencilerin öğrenme sürecini öğrenmeleri hakkında özenle durulur. Genel yöntemlerin, öğrenme yollarının öğrenilmesi gerekir. Öğrencinin öğrenme sürecine ve aynı zamanda bilginin öğrenilmesine önem veren konu merkezli program tasarımı yaklaşımlarındandır.

5. Disiplinlerarası (Korelasyonel) tasarım

Konular farklı da olsa birlikte ele alındığı konu merkezli program tasarımı yaklaşımlarındandır.  Dersler arası ilişki etkinlikler ile sağlanır. Takım çalışmasına ve işbirliğine önem verir. Programlama sırasında tüm derslerdeki ara disiplinlerin aynı zamanda olmasına özen gösterir.

Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersine ait Konu Merkezli Program Tasarımları konusunu işledik. Bir sonraki kpss program geliştirme dersi konumuz ise Öğrenen Merkezli Program Tasarımları olacaktır.

Bu yazı Konu Merkezli Program Tasarımları ilk olarak şurada görüldü: .

Eğitim felsefesi akımları kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersine ait olup felsefi akımların öncülüğünde gelişmiştir. Eğitim felsefesi akımları Daimicilik, esasicilik, ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık olarak 4 bölümde ele alınmaktadır. Program geliştirmenin temelleri arasındaki felsefi temel başlığı altında incelenen eğitim felsefesi akımları programda nelere önem verileceğini gösterir.

Her eğitim bir felsefi anlayışla oluşur ve gelişir. Felsefi temel bütün öğelerin temelini oluşturmaktadır. Hedeflerin iç ve dış tutarlılığını belirlemede, önem sırasını belirlemede, yenilerini eklemede, temel sayıltılarda açıklığa varmada felsefi temel kullanılır.

Kpss eğitim bilimleri içindeki felsefi temel, en çok hedef basamağı ile ilgilenir. Ayrıca eğitim programının en önemli temelidir.

Eğitim Felsefesi Akımları

Kpss program geliştirme dersindeki eğitim felsefesi akımları 4’e ayrılmaktadır.

1) Daimicilik

• İdealizmden etkilenir.
• Sağlam karakterli ve doğru insanlar yetiştirmek amaçtır.

• Akıllı, üstün zekalı, elit, seçkin insanları yetiştirmek gerekir.
• Maddi ve manevi öğeler birlikte verilmelidir.

• Evrensel ve entelektüel bir eğitim anlayışı vardır.

• Eğitim hayata hazırlar.

• Program geliştirme değil, program oluşturma vardır.
• Değişime kapalı ve tek tip insan tipi yetiştirmek amaçtır.

2) Esasicilik

• İdealizm ve realizmden etkilenir.

• Davranışçıdır.
• Konu alanı üzerinde durur.

• Uygulamadaki Türk Eğitim Sistemi.
• Zamanın tecrübesinden geçmiş bilgiler önemlidir.
• Sıkı bir öğretim ve disiplin anlayışı vardır.
• Öğretmen merkezlidir.

• Ezber kapasitesi için zihinsel gelişim önemlidir.
• İnsan tek boyutuyla ele alınır.
• Geleneksel öğretim metotları kullanılır.
• Konu alanı ağırlığı vardır.
• Öğrenme mekaniktir, yani ezbere dayalıdır.

3) İlerlemecilik

• Pragmatizmden etkilenir.
• Bireyseldir.
• Bilişseldir. Zihinsel süreçlere önem verir.
• Deneyim önemlidir. Çünkü geçmiş, geleceğe yön verir.
• İçselleştirilmeyen bilgi öenmsizdir.
• Değişim kaçınılmaz olduğu için programlar esnek yapıda olmalıdır.
• Öğrenci merkezlidir ve öğrenci aktiftir.
• Temel bilgi ve becerilerden çok, üst düzey zihinsel beceriler önemlidir.
• Okul ve yaşam iç içedir.

• Demokratik eğitim anlayışı vardır.
• Rekabeti ortadan kaldıracak işbirliği benimsenmiştir.
• Bütünsel gelişim ön plandadır.

4) Yeniden Kurmacılık

• Pragmatizm ve varoluşçuluktan etkilenir.

• İlerlemeciliğin tüm özelliklerini benimser.
• Toplumsaldır.
• İlerlemeciliğin devamıdır.
• Demokrasiyi sağlamak ve toplumu bu yönde düzenlemek temel amaçtır.

• Toplum, eğitim eliyle her seferinde yeniden yapılandırılmalıdır.
• Demokrasi eğitimi önemlidir.
• Öğretmen değişimin ve reformun temsilcisidir.

Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersine ait eğitim felsefesi akımları konu anlatımı tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss program geliştirme konusu Program Tasarım Yaklaşımları olacaktır.

Bu yazı Eğitim Felsefesi Akımları ilk olarak şurada görüldü: .

Felsefi akımlar kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersine ait bir konudur. Felsefi akımlar aynı zamanda program geliştirmenin temelleri arasında yer alan felsefi temeller yani eğitim felsefesi akımlarına da öncülük etmektedir. Felsefi akımlar idealizm, realizm, pragmatizm, varoluşçuluk ve naturalizm olarak 5 başlıkta incelenmektedir.

Felsefi Akımlar

Kpss program geliştirme dersindeki felsefi akımlar konusuna idealizm ve özellikleri ile başlayalım.

İdealizm

• Değerler ve bilgi mutlak değişmezdir.
• Gerçek sadece bilimsel yöntemle değil sezgiyle de elde edilir.
• Gerçek bilgi aklın ürünü olan bilgidir.
• İyi, doğru, güzel gibi kavramlar değişmez olduğu için evrenseldir.
• Temel amaç kişiyi Tanrı’ya ulaştırmaktır. Yani özüne döndürmektir.
• Doğruluk = Tutarlılık olarak görürler.

• Konu alanı ve bilgi merkezli bir anlayış vardır.
• Deney + sezgiyi destekler.
• Metafizik bilgiyi destekler.

Realizm

• Var olan her şey gerçektir.

• Dış dünya algılamadan bağımsızdır. Algılamasak dahi vardır.
• Doğruluk = Varlıktır tezini savunurlar.
• Gerçek sadece bilimsel yöntemle elde edilir.
• Sadece deneyi destekler.
• Kültürel mirasın aktarılması önemlidir.

Pragmatizm

Kpss program geliştirme felsefi akımlar içindeki en önemli akım olan pragmatizmin özellikleri şunlardır:

• Deneyime dayalı olduğu için amaç ve yöntemler esnektir.
• %100 doğruluk ya da yanlışlık diye bir şey yoktur.
• Çıkış noktası konu değil, çocuktur.
• Bireysel farklılıklar önemlidir.
• Mutlak, genel geçer ya da evrensel doğru yoktur.
• Doğruluk = Faydalı olduğu kadardır.
• Bilgiyi değil, öğrenmeyi öğrenmek esastır.

Varoluşçuluk

• Anahtar kelime özgürlüktür.
• Eğitimin temel amacı özgürlüklerin artırılmasıdır.
• Her öğrenci kendi değerler sistemini oluşturmalıdır.
• Öğretmen kişilik gelişimine yardım eden kişidir.
• Eğitim akademik becerilerden çok, kişilik gelişimini sağlamalıdır.

Naturalizm

• Gerçek doğadır ve insan doğal bir varlıktır.
• Eğitim, kişinin doğal ortamında öğrenmesine imkan tanımalıdır.
• Yaparak yaşayarak öğrenmenin birincil kaynaklar içerisinde gerçekleştirilmesini savunurlar.

Kpss eğitim bilimleri program geliştirme dersine ait Felsefi Akımları oluşturan idealizm, realizm, pragmatizm, varoluşçuluk ve naturalizm konuları tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss program geliştirme konusu felsefi akımların oluşturduğu Eğitim Felsefesi Akımları olacaktır.

Bu yazı Felsefi Akımlar ilk olarak şurada görüldü: .