Öğrenci Kişilik Hizmetleri
Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık
Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi
Rehberliğin İlkeleri
Rehberlik Hizmetleri ve Öğretim Hizmetleri
Rehberliğin Ortaya Çıkmasını Gerektiren Gelişmeler 
Rehberlik Modelleri 
Rehberlik Türleri
Temel İşlevlerine Göre Rehberlik 
Birey Sayısına Göre Rehberlik
Öğretim Kademelerine Göre Rehberlik
Eğitsel Rehberlik
Mesleki Rehberlik
Mesleki Gelişim Süreci

Bu dersin konuları Eğitim Bilimleri soruları içerisinde yer almaktadır. Kpss bu alanda her yıl 18 soru sormakta idi. Fakat bu yıl soru sayısı değişeceği için bu alandaki soruların sayısı da değişecektir. Bu alanda genel itibariyle yıldan yıla artan bir zorluk gözükmektedir. Genelde uygulamalı sorular sorulduğu için, hangi durumda hangi konuların içeriğine değindiğini bilmek, memur adayının konuyu ne kadar kavradığına bağlıdır. Yani bu derse çalışırken bol bol uygulamalı soru örnekleri çözmemiz gerekmektedir.

Kpss’de bu dersin konuları; Eğitimde Rehberlik ve Türleri, Psikolojik danışma hizmetleri, Okullarda verilen rehberlik hizmetleri, Bireyi tanıma teknikleri, İletişim becerileri, Rehberlik örgütlenmesi ve Özel Eğitim konularından oluşmaktadır.

Herkese Başarılar.

Bu yazı Kpss Rehberlik ilk olarak şurada görüldü: .

Mesleki gelişim süreci rehberlik dersinde işleyeceğimiz bir diğer başlık olup önem arz etmektedir. Kpss rehberlik dersinin bu bölümünde meslek seçiminde verilen kararlar, ortaöğretim sürecinde verilen mesleki kararlar, meslek seçiminde sunulan yardımların önemiyle beraber bu sürecin aşamaları ele alınacak.

Mesleki Gelişim Süreci

Meslek seçimi bir anda verilen bir karar değildir. Bu kararların mesleki gelişim süreci içinde biçimlendiği ise artık kesinleşmiştir. Peki mesleki gelişim sürecini tanımlamak istersek nasıl bir tanım ortaya çıkar?

Mesleki gelişim süreci, çocuklukta bir meslek fikrinin oluşmaya başladığı andan itibaren, yetişkinlikte herhangi bir meslek sahibi oluncaya kadar geçen evrelerden oluşu ve bu süreyi kapsar. Aslında bu tanımdan da konunun ana fikrini basitçe kavrayabiliriz. Aslında meslek seçiminde kritik bir süreç olan bu zaman zarfında birey iyi yönlendirilmeli ve bireye en uygun seçenekler sunulmalıdır.

Bunlarla beraber artık günümüzde mesleki rehberlik sadece ortaöğretim döneminde yapılan meslek seçimine yardım hizmetleri olarak değil, mesleki gelişim sürecinin çeşitli dönemlerinde bireylerin meslek seçimine hazır hale gelmesi için sunulan yardımlar olarak ele alınmaktadır.

Isaacson 1986 yılında mesleki gelişim sürecinin 5 aşamada yaşandığını belirtmiştir. Şimdi bu aşamaları inceleyelim.

Mesleki Gelişim Süreci Aşamaları

1) Uyanış ve Farkında Olma (5-12 Yaş)

Çocuk bu dönemde çevresinde bulunan yetişkinlerin bir meslek sahibi olduğu ve kendisinin de bir meslek edinmesi gerektiği konusunda farkındalık geliştirir. Bu dönemde çocukta meslek seçiminde kendi ilgileri ön plandadır. Özdeşime dayalı mesleki seçimler yapar.

2) Meslekleri Keşfetme ve Araştırma (12-15 Yaş)

Bu dönemde çocuklar çok fazla detaya girmeseler de meslekleri ve özelliklerini incelerler.

3) Karar Verme (15-18 Yaş)

Birey, kendi özellikleri ile meslekleri gerçekçi şekilde analiz ederek kendisine uygun bir mesleği tercih eder. Bu dönemde öğrencinin özdeşime dayalı meslek seçmesi beklenmez. Kendi yetenek ilgi ve kişilik özellikleriyle örtüşen bir meslek seçimi yapılmalıdır.

4) Hazırlık Aşaması (18-23 Yaş)

Bu dönemde birey, tercih ettiği meslekle ilgili eğitim sürecine girer.

5) İşe Yerleşme (23 Yaş ve Sonrası)

Mesleki gelişim süreci içindeki bu son aşamada birey artık eğitimini aldığı mesleği icra etmeye başlar.

Bu beş aşamayla birlikte Kpss Rehberlik dersindeki mesleki gelişim süreci konusunu tamamlamış olduk. Bir sonraki eğitim bilimleri rehberlik konumuz ‘Öğretim kademelerine göre mesleki gelişim görevleri’ olacaktır.

Bu yazı Mesleki Gelişim Süreci ilk olarak şurada görüldü: .

Mesleki Rehberlik konumuzda mesleki rehberliğin amaçları, sürecin temel aşamalarını inceleyeceğiz. Mesleki rehberlik ile ilgili yanlış bilinen bazı bilgi ve anlayışları inceleyeceğiz. Önceki konumuzda Eğitsel Rehberliği işlemiştik. Sıradaki kpss konumuz ise Mesleki Rehberlik olacaktır.

Mesleki Rehberlik

Her öğrenciye mesleki tercihlerinde, kendilerine uygun olan mesleklere yönelmesini sağlamalarında, iş yaşamı ve mesleğe hazırlanmalarında gerekli olan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri verilir. Hizmetler bir süreçtir ve okul öncesi dönem ile başlar. Hizmetlerde öğrencinin gelişim dönemi ve bireysel özellikleri dikkate alınır. Öğrenciye meslek alanı veya bir meslek seçimi baskısı yapılamaz.

Mesleki Rehberlik bireylerin farklı meslekleri tanımaları, kendilerine uygun meslekleri seçebilmeleri, mesleklere hazırlanmaları ve mesleki yönde gelişebilmeleri amacı ile yapılan yardımlardır. Bireyin belirli bir yaştan sonra olan yaşamında mutlu ve başarılı olarak gelişmesini etkileyen olaylardan biri de meslek seçimidir.

Bireyler mesleklerini erken yaşlarda değil mesleki karar yaşlarına ulaştıktan sonra seçmeleri gerekir. Öğrencileri ilerde kolay iş bulabilecekleri, maddi ve manevi yönü yüksek mesleklere yöneltme anlayışı yapılan en büyük yanlıştır. Bireyin kişilik özellikleri, ilgi, yetenek ve yeterlilikleri göz önüne alınmalıdır.

Meslek seçimlerinde bireylere cinsiyet ayrımı yaparak mesleklere yönlendirmek yapılan en büyük yanlışlardan biridir. Ayrıca iyi meslek bireyin ilgi, yetenek ve kişiliğine uygun olan mesleki doyum sağlayacak olan meslektir. Öğrenciler anne baba veya çevrenin istediği mesleğe değil kendi seçimlerine ve kararlarına uygun olan mesleğe yönelmelidir. Her bireyin en iyi yapabileceği en az bir meslek bulunmaktadır.

Mesleki Rehberliğin Amaçları

• Bireye meslek seçiminde meslekler ile ilgili bilgilere ulaşmada gerçekçi ve objektif biçimde yardımcı olmak,
• Bireyin yetenek ve becerilerini keşfetmelerinde yardımcı olmak ve kendisi veya toplum açısından değerlendirmelerine yardımcı olmak,
• Mesleğinin ve işinin değeri olduğunu anlamasına, takdir etme, çalışamaya karşı olumlu tutum içinde olmasına yardımcı olmak,
• Farklı türlerdeki meslek, iş ve faaliyetler hakkında kaynaklardan bilgi edinmelerini sağlamak,
• Bireyin mesleki olgunluk düzeyini arttırmak.

Mesleki Rehberlik Sürecinin Temel Aşamaları

1. Öğrencileri Tanıma

Bireyin kendisini doğru tanıması, anlaması ve kabul etmesi meslek seçimi için büyük önem taşır. Bireyler bu sebeple bir çok yönden incelenmelidir.

2. Mesleki Rehberlikte Mesleklerin İncelenmesi

Oldukça kapsamlı ve çeşitli tekniklerin kullanılması gereken bir iştir.

3. Bireyin Kişisel Nitelikleri il Mesleklerin Gerektirdiği Özellikler Arasında Bağlantı Kurma

Bireye uygun meslekleri ortaya çıkarma, bir seçim yapma, karar verme sürecidir. Karar alma sürecinin sorumluluğu daima bireye aittir. Kişinin özellikleri ile mesleğin özelliklerinin birebir örtüşmesi beklenemez.

Kpss eğitim bilimleri rehberlik dersi Mesleki Rehberlik konusunu tamamladık. Bir sonraki rehberlik dersi konumuz Mesleki Gelişim Süreci olacaktır.

Bu yazı Mesleki Rehberlik ilk olarak şurada görüldü: .

Eğitsel Rehberlik kpss rehberlik dersi konularındandır. Eğitsel Rehberlik akademik rehberlik olarakta adlandırılır. Önceki konumuzda Öğretim Kademelerine Göre Rehberlik konusunu ele almıştık. Şimdi ise eğitim bilimleri rehberlik dersinde yer alan Eğitsel Rehberlik konusunu işleyeceğiz.

Eğitsel Rehberlik

Eğitsel Rehberlik problem alanına göre rehberlik konusunun ilk bölümünü oluşturmaktadır. Eğitim kurumlarında uygulanan rehberlik etkinliklerinin büyük çoğunluğunu oluşturan rehberlik türüdür. Eğitsel rehberlik öğrenciye okul seçme, okula ve okul çevresine uyum sağlama, sağlıklı eğitsel tercihlerinde, güdülenmesinde, verimli çalışma alışkanlığı kazandırmada, okulda başarılı olmasında, yeteneklerini geliştirmesinde ve etkili zaman kullanımı gibi konularda yapılan yardımlardır.

Eğitsel rehberliğin temel amacı öğrencilerin akademik etkinliklerdeki başarılarını arttırmalarına yardımcı olmaktır. Öğrencilerin öğrenmeyi öğrenmelerini sağlamaktır. Bu amaç ile öğrencileri yeteneğine ve ilgisine uygun programlara yönlendirmek temel hedeftir. Her öğrencinin yaşamının her aşamasında eğitsel rehberliğe ihtiyacı vardır.

Eğitsel rehberlik temel amaçlarına göre bireye kazandırılması gereken temel yeterlilikler şunlardır;

Eğitsel rehberlikte öğretmen davranışları da büyük önem taşır. Bu kapsamda öğretmenin sergilemesi beklenen davranışlar şunlardır;

•  Uygun öğrenme atmosferinin oluşturulmasını sağlama,
• Bireysel farklılıkları ortaya çıkaracak etkinlikler planlama,
• Öğrenme ortamını zenginleştirme ve öğrenmeyi her birey için anlamlı hale getirme,
• Öğrencilerin çalışma alışkanlıklarını destekleme, ilgi ve yeteneklerini geliştirme, sosyal etkinliklerini güçlendirmelerine katkı sağlama,
• Öğrencide güven duygusunu geliştirme,
• Öğrencide problem çözme, karar verme ve bireysel çalışma becerisi kazandırmadır.

Kpss eğitim bilimleri rehberlik dersi Eğitsel Rehberlik konusunu inceledik. Bir sonraki rehberlik dersi konumuzda ise Mesleki Rehberlik konusunu inceleyeceğiz.

Bu yazı Eğitsel Rehberlik ilk olarak şurada görüldü: .

Öğretim kademelerine göre rehberlik kpss eğitim bilimleri rehberlik türleri içinde yer almaktadır. Önceki konularda rehberlik türlerinden kurumlara göre rehberlik, telem işlevlerine göre rehberlik ve birey sayısına göre rehberlik konularını ele almıştık. Şimdi de öğretim kademelerine göre rehberlik türlerinden okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimde rehberlik konularını işleyeceğiz.

Öğretim Kademelerine Göre Rehberlik

Kpss eğitim bilimleri öğretim kademelerine göre rehberlik türleri şunlardır:

Okul Öncesi Rehberlik (0-6)

Okul öncesi rehberliğin temel işlevi çocuğun remel ihtiyaçlarını sağlıklı bir şekilde gerçekleştirmesini sağlamak ve gelişim görevlerini gerçekleştirmesine yardım etmektir. Bireyin ilgi ve yetenekleri doğrultusunda etkinlikler düzenlemek okul öncesi rehberliğin amaçları arasındadır.

İlköğretimde Rehberlik (6-14)

Temel amaç öğrencilerin kendilerini tanımasını sağlamaktır. Psikolojik ve sosyal gelişime destek bu dönemdedir. İlköğretimde rehberlik aşamasında sağlık öğrenme ortamlarının oluşturulması da hedefler arasındadır.

Kişilik gelişiminin temelinin atılması yine bu dönemdedir. Bireysel farklılıklara duyarlı olarak gelişim görevlerinin dikkate alınması, yaşam boyu öğrenmeye güdüleme ilköğretimde eğitsel rehberliğin en önemli görevleri arasındadır.

Gelişimsel rehberlik anlayışına göre yürütme esastır. Her birey eşsizdir ve kendi kapasitesi doğrultusunda gelişme hakkına sahiptir. Öğretmen odaklı olan bu sürecin yürütülmesinde de kilit rol öğretmendir. Her okulun hedefleri farklıdır ancak temel amaç bireyin kendini gerçekleştirmesidir.

İlköğretimde çocuğun bedenindeki hızlı değişimlere ayak uydurması gerekmektedir. Bunun için öğretmenler, öğrencilere yaşanan değişmelerle ilgili bilgi verebilir. Gelişim dönemlerine özgü gelişim özelliklerini gösterme hızının bireye özgü olduğu ve cinsler arasında genel farklılıklar olabildiği anlatılabilir.

Ortaöğretimde Rehberlik (15-18)

Bu dönemde ergenlik gelişim özellikleri ve gelişim görevleri rehberliğin temel amacını oluşturur. Kişisel ve mesleki rehberliğin en önemli olduğu safhadır.

Bu durumlar göz önüne alındığında bireyin kendini rahat hissettiği, kendini rahatça ifade edebildiği, sağlıklı ilişkilere girebildiği, güvenli ve demokratik bir ortam hazırlanması gerekmektedir.

Yükseköğretimde Rehberlik

Yükseköğretimde ekonomik sorunlar, barınma, kayıt, yurt, kredi, burs, sağlık, şehir yaşamına uyum, arkadaş ilişkileri kurmakla ilgili sorunlar, üniversite ile ilgili sorunlar, kişisel sorunlar, seçilen mesleğe hazırlık, iş bulma gibi birçok probleme çözüm sağlamak amacıyla verilen rehberlik hizmetleridir. Kısaca tüm mediko hizmetleri yükseköğretim rehberliğinin içinde yer almaktadır.

Birey kendi sorunlarını çözmede ve sorumluluklarını yerine getirmede rehberlik hizmetleri bireye destek olmak zorundadır.

Kpss eğitim bilimleri rehberlik türlerine ait Öğretim Kademelerine Göre Rehberlik konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss rehberlik konusu Problem Alanına Göre Rehberlik türlerinden Eğitsel Rehberlik olacaktır.

Bu yazı Öğretim Kademelerine Göre Rehberlik ilk olarak şurada görüldü: .

Birey sayısına göre rehberlik kpss eğitim bilimleri rehberlik türleri içinde işleyeceğimiz bir konudur. Önceki rehberlik türlerinde kurumlara göre rehberlik ve temel işlevlerine göre rehberlik konularını işlemiştik. Bu bölümde de rehberlik türlerinden birey sayısına göre rehberlik içindeki bireysel rehberlik, grupla rehberlik, bireysel psikolojik danışma ve grupla psikolojik danışma konuları irdelenecektir.

Birey Sayısına Göre Rehberlik

Kpss eğitim bilimleri birey sayısına göre rehberlik türlerine bireysel rehberlik konusuyla başlayalım.

Bireysel Rehberlik

Bireysel farklılıklara dönük olarak farklılaşan ihtiyaçlar bu rehberlik türünde karşılanmaya çalışır.

Bireysel rehberlik bilişsel ve gündemlidir. Bireyin ihtiyacı ve konuya bağlı olarak bir ya da birkaç saat sürebilir.

Öğretmenler, psikolojik danışmanlar ya da konunun içeriğine bağlı olarak bilgi sahibi olan kişiler tarafından verilebilir.

Grupla Rehberlik

Kpss eğitim bilimleri konuları içinde, toplu bilgilendirme amaçlı yürütülen bir hizmet olan grupla rehberliğin odağında aynı ihtiyaçlara sahip olan bireyler vardır.

Grup rehberliği hizmeti 10-15 kişilik gruplarla ya da sınıftaki tüm öğrencilerle yürütülen hizmetlerdir. Bireyin gelişmesine, kendini ve olanakları tanımasına, gerçekçi ve uygun planlar, seçimler yaparak kendisini yönlendirmesine ilişkin grup etkinlikleri ve süreçlerdir. Grup rehberliği çalışmalarında daha çok öğrencilerin kendileriyle ilgili veya olgusal konularda bilgilenmelerini sağlayarak gelişimlerine yardımcı olmak hedeflenir.

Bireysel Psikolojik Danışma

Bireylere psikolojik yardımların sunulduğu, bireylerde daha çok duygusal süreçlerin geliştirildiği hizmetlerdir. Bilgi verme ile çözümlenemeyecek problem durumları psikolojik danışma yardımını gerektirmektedir.

Bireysel psikolojik danışma hizmetini yalnızca bu alanda eğitim almış olan psikolojik danışmanlar yani okul rehber öğretmenleri yürütebilmektedir.

Bireysel psikolojik danışma duyuşsal ve gündemsizdir. Genellikle haftada 1 gün 45-50 dakikalık 8-10 oturum halinde yürütülen bir süreçtir.

Grupla Psikolojik Danışma

Bireysel psikolojik danışma hizmetleri alma özelliği olan öğrenciler de dahil olmak üzere, ortak sorunlara sahip bireyleri odağına alan hizmet türüdür.

Grupla psikolojik danışmanlık hizmetleri bireyin kendisinin yalnız olmadığını düşünmesini ve daha net bir şekilde sorunlarını ifade edebilmesini sağlamaktadır.

Kpss eğitim bilimleri rehberlik dersine ait rehberlik türlerinden Birey Sayısına Göre Rehberlik konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss rehberlik konusu yine rehberlik türlerinden Öğretim Kademelerine Göre Rehberlik olacaktır

Bu yazı Birey Sayısına Göre Rehberlik ilk olarak şurada görüldü: .

Temel işlevlerine göre rehberlik kpss eğitim bilimleri rehberlik türleri içinde yer almaktadır. Bir önceki konuda kurumlara göre rehberlik türlerini irdelemiştik. Bu bölümde de temel işlevlerine göre rehberlik türlerinden uyum sağlayıcı rehberlik, yöneltici rehberlik, ayarlayıcı rehberlik, geliştirici rehberlik, önleyici rehberlik, tamamlayıcı rehberlik, iyileştirici (çare bulucu) rehberlik ve krize müdahale konularını işleyeceğiz.

Temel İşlevlerine Göre Rehberlik

Kpss eğitim bilimleri temel işlevlerine göre rehberlik türlerinden ilk olarak uyum sağlayıcı rehberlik konusunu ele alalım.

Uyum Sağlayıcı Rehberlik

Öğrencilerin çevrelerine sağlıklı bir şekilde uyum sağlamalarına yardımcı olmak amacıyla gerçekleştirilen çalışmalar uyum sağlayıcı rehberlik kapsamına girmektedir.

Problemli öğrencilerin tespit edilerek danışmana yönlendirilmesi de uyum sağlayıcı rehberlik kapsamındadır. Ayrıca öğrencilerin köyden kente göç, demokratik yaşam tarzı gibi faktörler sonucu meydana gelen değişimlere uyum sağlamasına ve uyum sorununun çözümüne yardımcı olmak uyum sağlayıcı rehberliğin kapsamına girmektedir.

Her yaş grubuna basit ya da ciddi problemi olan, aşırı uyumsuz davranan bireylere yönelik yardım sürecidir.

Yöneltici Rehberlik

Çoğalan okul türleri ve bu bağlamda problem çeşitlerinin çoğalması yöneltici rehberliği zorunlu kılmıştır. Yöneltici rehberlik bireysel farklılıklara göre ders, alan, okul ve meslek seçiminde verilecek rehberlik hizmetlerini kapsamaktadır.

Yöneltici rehberlik, bireyi tanımaya yönelik rehberlik hizmeti ile birlikte yürütülmelidir. Kişinin ilgi, yetenek, ihtiyaç ve kişilik yapısının önceden tespit edilmesi gerekmektedir.

Ayarlayıcı Rehberlik

Temel işlevlerine göre rehberlik türleri içinde yer alan ayarlayıcı rehberlik, bireyin ilgi, yetenek ve gereksinimlerine göre program yapılmasına hizmet eden rehberlik anlayışıdır.

Eğitimin planlanmasında, müfredat programlarının hazırlanmasında ve geliştirilmesinde ayarlayıcı rehberlik hizmetinden faydalanılır.

Geliştirici Rehberlik

Bireylerin gelişimsel sorunlarını çözmeye ve bu sorunlarla etkili bir şekilde başa çıkmalarında yardımcı olan rehberlik hizmetidir.

Kriz yönelimli olmak yerine önleyici, geliştirici ve koruyucudur. Bu sebeple ekiple çalışmayı öngörür.

Önleyici Rehberlik

Olumsuz davranışları ortaya çıkarmadan ve olumsuz etkileri görülmeden önlenmesini sağlayan rehberlik türüdür.

Öğrenme güçlüklerini ortaya çıkaracak durumların tespitinin yapılması, ortam ayarlaması yapmak önleyici rehberliğin içindedir.

Tamamlayıcı Rehberlik

Rehberliğin öğretim dışındaki çalışmalarla eğitimin amacına ulaşmasına, öğrencinin başarısını arttırmaya yardımcı olması tamamlayıcı rehberliktir.

Okullardaki eğitim-öğretim sürecinin daha verimli olması için rehberlik hizmetleri ile birlikte yürütülmesi gerekir. Bunun için öğretmenlerin rehberlik bilgileriyle donatılmaları da tamamlayıcı rehberliğin hedefleri arasındadır.

İyileştirici (Çare Bulucu) Rehberlik

Çare bulucu rehberlik ile bireyin yetersizliklerine odaklanılmakta ve onun istenmeyen davranışı düzeltilmeye çalışılmaktadır.

Krize Müdahale

Temel özelliği ani olan krizler, rutin yaşamın dengesini bozduğu için acil müdahale gerektiren davranışlardır. Daha önceki konularda krize müdahale konusunda değinmiştik.

Bir öğrencinin ölümü, kazalar, doğal afetler, şiddet olayları gibi kriz anlarında rehber öğretmenler diğer etkinlikleri iptal ederek bireysel ya da grupla danışmanlık yapabilir. Diğer okullarla, bireyin ebeveynleriyle görüşebilir, öğretmenlere bu konuda destek verebilir ve etkilenen öğrencileri izlemeye alabilir.

Kpss eğitim bilimleri rehberlik türleri içinde yer alan temel işlevlerine göre rehberlik konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss rehberlik konusu Birey Sayısına Göre Rehberlik olacaktır.

Bu yazı Temel İşlevlerine Göre Rehberlik ilk olarak şurada görüldü: .

Rehberlik Türleri kpss eğitim bilimleri rehberlik dersi dahilinde işlenmektedir. Kpss bu bölümle ilgili her yıl rehberlik dersindeki diğer konulara göre daha fazla soru sormaktadır. Rehberlik Türleri, kurumlara göre rehberlik, işlevlerine göre rehberlik, birey sayısına göre rehberlik, öğretim kademelerine göre rehberlik ve problem alanlarına göre rehberlik olmak üzere 5 bölümde ele alınmaktadır.

Rehberlik Türleri

Kpss eğitim bilimleri içinde yer alan rehberlik türleri konusuna ilk olarak kurumlara göre rehberlikle başlayacağız.

Kurumlara Göre Rehberlik

Kpss eğitim bilimleri rehberlik türleri içinde yer alan, hizmet alanlarına göre rehberlik olarak da anılan kurumlara göre rehberlik türleri, 5 başlıkta incelenmektedir.

1) Eğitim Alanında Rehberlik

Rehberlik hizmetinin en yaygın uygulama alanlarından biri eğitim alanıdır. Rehberlik hizmetleri, çağdaş eğitim sistemiyle birlikte günümüzde öğrenci kişilik hizmetleri kapsamında yürütülmektedir.

Okulların yanı sıra okullarda hizmetleri birleştirici, eşgüdümü sağlamaya yönelik bölgesel rehberlik birim ve merkezleri de geliştirilmiştir.

2) Sağlık Alanında Rehberlik

Daha çok sağlık kurum ve kuruluşlarınca yürütülen bu rehberlik, bireylerin hastalanmadan önce sağlıklarını koruyucu bilgiler edinmeleri, hastalandıktan sonra hangi kuruma başvurmaları gerektiği gibi konularda rehberlik hizmetleri vermektedir.

3) Sosyal Yardım Alanında Rehberlik

Rehberlik eğitim almış uzman kişilerin de aralarında bulunduğu, huzurevleri, çocuk esirgeme kurumları, Sosyal yardımlaşma ve dayanışma kurumu, Kızılay gibi ülkemizde hizmet veren kurumların işlevleriyle beraber, kişilerin ihtiyaç duyduğu alanda temel gereksinimleri karşılamak üzere verilen rehberlik türüdür.

4) Endüstri Alanında Rehberlik

İş uyumsuzluklarının ortadan kaldırılması, iş verimlerinin artırılması, daha iyi bir iş hayatının sürdürülmesi gibi konular üzerinde yoğunlaşan bu rehberlik türü, İş ve İşçi Bulma Kurumu, İşçi Sendikaları gibi kuruluşlarla iş arayan bireylere bilgi vererek, mesleklere uygunluklarını saptayarak, mesleki rehberlik alanında önemli bir işlevi yerine getirmeyi amaçlamaktadır.

5) Adalet ve Güvenlik Alanında Rehberlik

Cezaevlerinde, ıslah evlerinde, orduda, emniyette psikolojik danışmanlar görev almakta ve rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetleri sunmaktadırlar. Bunun yanı sıra aile mahkemelerinde aile danışmanlığı hizmeti de rehberlik faaliyeti olarak sürdürülmektedir.

Kpss eğitim bilimleri rehberlik dersine ait Rehberlik Türleri içinde yer alan ilk konu olan Kurumlara Göre Rehberlik Türleri tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss rehberlik konusu yine Rehberlik Türleri içinde yer alan İşlevlerine Göre Rehberlik olacaktır.

Bu yazı Rehberlik Türleri ilk olarak şurada görüldü: .

Rehberlik modelleri kpss eğitim bilimleri rehberlik dersinin temelini oluşturan yaklaşımları kapsamaktadır. Rehberlik modelleri Parsons modeli, eğitimle kaynaştırılmış model, klinik yaklaşım, karar verme süreci modeli, Kapsamlı PDR programları ve Okul PDR Hizmetleri modeli olarak 6 başlıkta incelenmektedir.

Rehberlik Modelleri

Kpss eğitim bilimleri rehberlik modelleri içinde ilk işleyeceğimiz konu olan Parsons modeline başlayalım.

Parsons Modeli (Mesleki Yardım Süreci)

Rehberlik hizmetinin işlevi meslek seçiminde yardım etmek olarak görünür. Bireyin ve mesleğin özellikleri araştırılır ve bireyin kendine uygun mesleğe yönelmesi sağlanır.

Frank Parsons tarafından geliştirilen bu model 3 aşamada gerçekleşmektedir.

1. Bireyin tanınması.
2. İşlerin gerektirdiği niteliklerin ve sağladığı olanakların incelenmesi.
3. Bu iki sonuçtan elde edilen bilgilerin karşılaştırılıp eşleştirilmesi şeklindedir.

Eğitimle Kaynaştırılmış Model (Brewer)

Eğitimin ve rehberliğin amacı aynıdır. Eğitim gibi rehberlik hizmetleri de sınıf içinde verilebilir. Bu model sınıf ortamında psikoloji ve uyum kurslarının rehberliğin temelini oluşturduğunu savunur.

Klinik Yaklaşım (Williamson)

Bu modelde birey tüm yönleriyle araştırılır ve sağlıklı kararlar verebilmesine yardım edilir. Tanınması gereken en önemli özellik kişilik özellikleridir.

Rehberlikte klinik yaklaşım, bireysel ayrılıkların anlaşılması ve bireysel ihtiyaçların karşılanması amaçlarına yöneliktir.

Karar Verme Süreci Modeli (Katz, Tiedeman, Jones)

Bu model iş ve meslekle ilgili kararlar verme sürecinde yardım etme işidir. Bireyin sahip olduğu özellikler mesleki seçimde doğrudan etkilidir. Ayrıca bu model bireyin eğitsel ve mesleki seçenekler arasından yapacağı kara verme sürecine profesyonel bir müdahaledir.

Kapsamlı PDR Programları

Kapsamlı PDR programları öğrencilerin gerek okulda gerekse okul dışında ihtiyaç duydukları yaşantı ve becerileri tanımlama çabası olup, iyileştirici, kriz yönelimli, önleyici ve gelişimsel danışma ve rehberlik yaklaşımlarının bütünleştirilmesi anlayışına dayalı hizmetlerin tümünü ifade etmektedir.

• Kapsamlı PDR programları tüm öğrencilerin yararlanması amacıyla oluşturulmuştur ve gelişimsel rehberlik modeline dayanır.
• Programlar 12. sınıfın sonuna kadar tüm öğrenciler için hazırlanır. Yeterlilikler ve öğrenci kazanımları mesleki, eğitsel ve kişisel-sosyal gelişim alanlarında sınıf düzeyine göre belirlenir.
• Bu kazanımlardan rehberlik saatlerinde grup etkinlikleri vs yollarla gerçekleştirilmesinden sınıf rehber öğretmenleri sorumludur.
• Yapılandırmacı yaklaşımdan yararlanılır.
• Bu program diğer öğretim programlarıyla birlikle yürütülür. Yani bağımsız değildir.
• Programın hazırlanmasından önce öğrencilerin ihtiyaçları göz önünde bulundurulur.
• Ardışık ve esnek bir yapıya sahiptir.

Okul PDR Hizmetleri Modeli

Bu model, yeni sınıf rehberlik programları ile birlikte çerçeve programlarda yeni bir düzenleme yapılmış olan ve kapsamlı rehberlik programlarını temel alan bir modeldir. 4 tane temel süreci vardır.

1) Grup Rehberliği Müfredatı

• Grup etkinlikleri her sınıf düzeyinde belirlenen yeterlilikleri, yani içeriği kazandırmaya yönelik hazırlanır.
• Rehberlik müfredatı anaokulundan ortaöğretimin son sınıfına kadar ardışık, gelişimsel ve düzenli bir şekilde yapılandırılmış grup etkinliklerini kapsar.
• MEB tarafından yayınlanan etkinlikler kitabı göz önünde bulundurulur.
• Sınıf etkinliklerinin yürütülmesinden sınıf rehber öğretmeni sorumludur.

2) Bireysel Planlama

• Öğrencilerin eğitsel ve mesleki geleceklerini iyi bir biçimde planlamalarına olanak sağlamak, kendi gelişimlerini anlamak, kendi ilgi ve becerilerini değerlendirebilmelerini sağlamak öncelikli amaçtır.
• Bireysel planlama, kendini tanıma, bireysel plan yapma, bilgi verme, yerleştirme ve izleme stratejileri uygulanarak gerçekleştirilir.
• Aile ve diğer okul personelinin katılımını gerektirir.

3) Müdahale Hizmetleri

• Öğrencilerin problemleri ve acil ihtiyaçlarıyla ilgilenir.
• Problemin niteliğine bağlı olarak, bireysel ya da grupla psikolojik danışma oturumları, konsültasyon, akran desteği gibi programlarla sorunlara müdahale edilebilir.

4) Sistem Desteği

Rehberlik programının etkili bir şekilde uygulanabilmesi için gerçekleştirilecek program ve personeli destekleme çalışmalarını içermektedir.

Kpss eğitim bilimleri rehberlik dersine ait Rehberlik Modelleri konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss rehberlik konusu Rehberlik Türleri içindeki Kurumlara Göre Rehberlik olacaktır.

Bu yazı Rehberlik Modelleri ilk olarak şurada görüldü: .

Rehberliğin ortaya çıkmasını gerektiren gelişmeler ve rehberlik anlayışındaki gelişme ve değişmeler kpss rehberlik dersine ait önemli konular içinde yer almaktadır. Bu bölümde rehberliğin ortaya çıkmasını gerektiren gelişmeler olan sosyo-kültürel ve ekonomik etmenler, aile yapısının ve fonksiyonunun değişmesi, toplumda nitelikli insan gücü ihtiyacının artması, felsefi ve psikolojik etmenler olarak sıralanmaktadır.

Rehberliğin Ortaya Çıkmasını Gerektiren Gelişmeler

Kpss eğitim bilimleri rehberliğin ortaya çıkmasını gerektiren gelişmeler içinde ilk olarak Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Etmenler başlığını inceleyelim.

1) Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Etmenler

a. Hızlı Değişim Sonucu Topluma Uyumun Güçleşmesi

• Kültürel alışverişin hızlanması.
• İnanç ve değerlerdeki değişmeler.
• Bilim ve teknolojideki değişmeler.
• Nüfus artışı ve güçler.
• Kuşak çatışmaları.
• Ruhsal bozukluklar.

b. Aile Yapısı ve Fonksiyonunun Değişmesi

• Geleneksel aileden çekirdek aileye geçilmesi.
• Kadının çalışma hayatına girmesi.
• Ailenin görevlerinden bazılarının okula kayması.

c. Toplumun Nitelikli İnsan Gücü İhtiyacının Artması

• İş hayatındaki gelişmeler.

• Mesleklerin çeşitlenmesi.

2) Felsefi ve Psikolojik Etmenler

a. Demokrasi Düşüncesinin Gelişmesi

• İnsana verilen değerin artmaya başlaması.
• Bireylere tanınan seçme özgürlüğünün artması.
• Karar vermede alternatiflerin çoğalması.

b. Psikolojik Etmenler

• Psikolojinin bulgularının genişlemesi.
• Deneysel yöntemlerin artması.

Rehberliğin ortaya çıkmasını gerektiren gelişmeler bunlardır. Şimdi kpss eğitim bilimleri içindeki rehberlik anlayışındaki gelişme ve değişmelere göz atalım.

Rehberlik Anlayışındaki Gelişme ve Değişmeler

1) Kriz Yönelimli Rehberlik Anlayışı

• Bireye olağanüstü olay ve kriz durumlarında yardım edilir.
• Şimdiki zaman esastır.

• En ilkel rehberlik anlayışıdır.
• Kriz yönelimli rehberlik zamanla iyileştirici ve çare bulucuya döner.

2) İyileştirici ve Çare Bulucu Rehberlik Anlayışı

• Bireyin eksik yanları, hatalı davranışları üzerinde odaklanır ve bunları tamamlayıcı rol üstlenir.
• Geçmiş zaman esastır.
• Kriz durumları söz konusu değildir.

3) Önleyici rehberlik Anlayışı

• Muhtemel sorunları ortaya çıkmadan önce kestirilerek tedbirler alınır.

• Gelecek zaman esastır.

4) Gelişimsel Rehberlik Anlayışı

• Çağdaş rehberlik anlayışıdır.
• İçinde bulunulan yaş ve gelişim döneminin gereği olarak yerine getirilmesi beklenen gelişim görevleri üzerine odaklanır.
• Bundan önce sayılan tüm rehberlik anlayışlarını kapsar.
• Temel amaç, bireyin bütünsel olarak gelişmesidir.
• Diğer modeller sadece sorunlu öğrenciler üzerine odaklanırken, bu anlayış tüm öğrencilerle ilgilenir.
• Hayat boyu devam eden bir hizmettir.
• Gelişimsel ihtiyaçlar ön plandadır.
• Ardışık ve esnek bir program vardır.
• Tüm okulun katılımını gerektirir.
• Her gelişim bir sonraki gelişimin ön koşuludur ilkesi vazgeçilmezdir.

Kpss eğitim bilimleri rehberlik dersine ait rehberliğin ortaya çıkmasını gerektiren gelişmeler ve rehberlik anlayışındaki gelişme ve değişmeler konuları tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss rehberlik konusu Rehberlik Modelleri olacaktır.

Bu yazı Rehberliğin Ortaya Çıkmasını Gerektiren Gelişmeler ilk olarak şurada görüldü: .

Rehberlik hizmetleri ve öğretim hizmetlerinin ortak amacı öğrencilerin üst düzeyde gelişmesini sağlamaktır. Fakat rehberlik ile öğretim hizmetleri birbirinden farklı uygulamaları içermektedir. Kpss rehberlik konularına ait bu iki hizmetin aralarındaki farkı ve rehberlik hizmetlerinin diğer alanlarla ilişkilerini bu bölümde işleyeceğiz.

Rehberlik Hizmetleri ve Öğretim Hizmetleri

Kpss rehberlik dersinde yer alan rehberlik hizmetleri ile öğretim hizmetleri arasında farklar bulunmaktadır.

Rehberlik Hizmetlerinin Diğer Alanlarla İlişkisi

Kpss rehberlik dersine ait rehberlik hizmetleri birçok alanla ilişkilidir.

1) Psikoloji:Rehberlik hizmeti ve psikolojik danışmanlık denilince akla ilk gelen alan psikolojidir. Bireysel ayrılıklar, bireysel nitelik farkları, cinsiyet farkları, kişilik ve benlik gelişimi rehberlik hizmetleri için psikolojinin önemini arttırmaktadır.

2) Sosyoloji: Toplumdaki ahlaki yozlaşma, normsuzluk, rol belirsizliği gibi oluşan kültür boşluğunu gidermek amacıyla rehberlik servisi sosyoloji alanından faydalanmaktadır. Ayrıca sosyoloji yabancılaşma, kuşak çatışması ve iş yaşamındaki değişmeler nedeniyle rehberliğe yardımcı bir alan olmaktadır.

3) Felsefe: Felsefe sayesinde birey merkeze alınmakta, insana hak ettiği değer verilmekte ve birey toplum dengesi sağlanmaktadır.

4) Sosyal Psikoloji: Toplumdaki grupların yapısı, bireyin grup içindeki davranışları ve iletişimi, gruba uyum gibi konuları araştıran sosyal psikoloji dalı da rehberlik hizmetleri ile ilişkilidir.

5) Antropoloji: Toplumların kültürlerini inceleyen antropoloji aynı zamanda elde ettiği verilerle rehberlik hizmetlerine katkı sağlamaktadır.

6) Ekonomi: Ekonomi bilimi iş ve meslek hayatında meydana gelen değişiklikler açısından rehberlik hizmetlerine özellikle mesleki rehberlik alanına katı sağlamaktadır.

7) Eğitim Bilimleri: Okul örgütü, eğitim ve öğretim programları, eğitim veöğretimin amaçları ve yöntemlerine ilişkin bilgileri rehberliğe eğitim bilimleri sağlamaktadır.

Kpss eğitim bilimleri rehberlik dersine ait Rehberlik Hizmetleri ve Öğretim Hizmetleri konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki rehberlik dersine Rehberliğin Ortaya Çıkmasını Gerektiren Gelişmeler ile devam edilecektir.

Bu yazı Rehberlik Hizmetleri ve Öğretim Hizmetleri ilk olarak şurada görüldü: .