Temel Hukuk Bilgileri
Hukukun Dalları - Kamu Hukuku
Hukukun Dalları - Özel Hukuk ve Karma Hukuk
Normlar Hiyerarşisi
Yaptırım (Müeyyide) Türleri
Hak Kavramı ve Hakların Korunması 
Kamu Hakları ve Özel Haklar 
Devlet Sistemleri 
Demokrasi ve Demokrasi Çeşitleri 
Hükümet Sistemleri
Anayasa Hukuku ve Türk Anayasa Tarihi
1921 ve 1924 Anayasası
1961 Anayasası
1982 Anayasası ve Genel Esaslar
Temel Hak ve Ödevler
Kişinin Hak ve Ödevleri - Bölüm 1Kişinin Hak ve Ödevleri - Bölüm 2
Kişinin Hak ve Ödevleri - Bölüm 3
Kişinin Hak ve Ödevleri - Bölüm 4
Sosyal ve Ekonomik Haklar
Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti
Diğer Hak ve Ödevler
Siyasi Hak ve Ödevler
Yasama | TBMM'nin Kuruluşu ve Milletvekilliği Seçimi
TBMM'nin Çalışma Düzeni ve Meclis Çalışmaları
TBMM'de Oylama Türleri ve Meclis Kararları
TBMM'nin Görev ve Yetkileri
TBMM Başkanlık Divanı
Türkiye'de Seçim
Seçim İlkeleri

Kpss vatandaşlık konuları genelde ezber konuları olarak bilinmektedir. Ancak bu yanlış bir düşüncedir. Çünkü tüm anayasa konuları belirli bir mantık çerçevesindedir. Eğer mantığımızı oturtursak kpss vatandaşlık konularını daha iyi özümseyebiliriz. Bunun için Lütfen önce önyargılarınızdan kurtulun ve bu konuları anlamak için odaklanın.

Kpss vatandaşlık konuları; Temel hukuk bilgileri, Türk anayasa tarihi, anayasa hukuku, 1982 anayasası ve devletin temel ilkeleri, temel hak ve ödevler, 1982 anayasası kuvvvetler, yürütme organı, yargı organı, idare hukuku konularından oluşmaktadır.

Kpss anayasa konularında öncelikle hukuk kavramlarını iyi bir şekilde anlamanız gerekmektedir. Belli başlı hukuk kavramlarını ayırdıktan sonra konuların devamı gelecek ve konuları daha rahat anlayabileceksiniz.

Hepinize Başarılar.

Bu yazı Kpss Vatandaşlık ilk olarak şurada görüldü: .

Seçim İlkeleri konusunda ülkemizdeki seçimlere hakim olan ilkeleri, seçmen olabilme şartlarını, seçimin erkene alınması ve ertelenmesi, Türk seçim sistemleri konularının üzerinde duracağız. Ülkemizdeki seçim sürecinin nasıl geliştiği ve değiştiğini hep birlikte göreceğiz. önceki konumuzda Türkiye’de Seçimi işlemiştik. Sıradaki kpss vatandaşlık dersi konumuz ise Seçim İlkeleri olacak.

Seçim İlkeleri 

Seçimlerin Serbestliği:Bu ilke vatandaşların hiçbir baskı ve zorlama olmadan oy kullanabilmelerini  ifade eder. Ama anayasamız ‘’mecburi’’ oy sistemini kabul etmiştir.

Genel Oy İlkesi: Maddi ve cinsiyet gibi farklılıklarına bakılmaksızın tüm vatandaşların oy hakkına sahip olmasını ifade eder.

Eşit Oy İlkesi:Her seçmenin bir tek oya sahip olmasıdır.

Tek Dereceli Seçim İlkesi:Tek dereceli seçim,seçmenlerin temsilcileri aracısız yani doğrudan seçmesidir.

Gizli Oy İlkesi: Oyun gizli olarak verilmesi, kullanılmasıdır.

Açık Sayım ve Döküm İlkesi: Oyların sayımının açık olarak yapılmasıdır.

Seçimin Erkene Alınması Durumu

TBMM seçimleri 2007 referandum değişikliğine göre 4 yılda bir yapılır. Fakat TBMM süre dolmadan seçimin yenilenmesine karar verebilir. Cumhurbaşkanının seçilememesi durumunda TBMM seçimleri tekrar yapılır.

Ayrıca yeni kurulan bakanlar kurulunun güvenoyu alamaması, gen soru sonucu yada görev sırasında Başbakanın güvenoyu isteminin red edilmesi, 45 gün içinde bakanlar kurulu kurulamaması ya da güven oyu alamaması durumlarında seçimin yenilenmesine karar verilir. Normal seçimlerden önce yapılan seçimlere erken genel seçim denir.

Seçimlerin Ertelenmesi

Savaş nedeni ile seçimler TBMM’nin kararı ile bir yıl sonraya ertelenebilir. Erteleme sebebi ortadan kalkmaz ise alınan karara göre erteleme işlemi tekrar edilir.

Ara Seçimler

TBMM üyelerinde gerçekleşen azalma ve boşalma halinde ara seçime gidilir. her seçim döneminde bir kez yapılabilir. Genel seçim üzerinden 30 ay geçmiş olması şartı vardır. Üye tam sayısının (550) %5’i oranında üyelik boşalırsa ara seçime 3 ay içinde gidilir. Fakat genel seçimlere 1 yıl kala ara seçim yapılamaz.

Türk Seçim Sistemleri

1983 yılında 2839 sayılı milletvekili seçimi kanununda genel baraj ve seçim çevresi barajı olarak iki farklı baraj bulunuyordu.

1986 yılında ise kontenjan barajı eklenmişti.

1995 yılında 4125 sayılı kanun ile seçim ve siyasi partiler kanunlarında değişikliğe gidilmiş ve kontenjan barajı kaldırılmıştır. Artık yeni kanunlara göre ülkemizde %10 ülke genel barajı yanı tek barajlı seçim sistemi kullanılmaktaydı.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersi Seçim İlkeleri konusunu tamamlamış bulunuyoruz. Bir sonraki vatandaşlık dersi konumuz Siyasi Partiler olacaktır.

Bu yazı Seçim İlkeleri ilk olarak şurada görüldü: .

Türkiye’de Seçim konusunda anayasaya göre ülkemizde seçim işlerinin yürütülmesi, yüksek seçim kurulu başlıklarını inceleyeceğiz. Hayatımızda bir çok kez karşılaştığımız seçim sürecinin işleyişini, kurallarını bu konu içerisinde değerlendireceğiz. Önceki konumuzda TBMM Başkanlık Divanını işlemiştik. Sıradaki kpss konumuz ise Türkiye’de Seçim olacaktır.

Türkiye’de Seçim 

Türkiye’de Seçimler, yargı organlarının yönetim ve denetimi altında yapılmaktadır. Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemler, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili tüm yolsuzlukları, şikayet ve itirazları inceleme, kesin karara bağlama ve TBMM üyelerinin seçim tutanaklarını kabul etme görevi Yüksek Seçim Kurulu’ nundur.

Yüksek Seçim Kurulu

Kurulun Oluşumu:

YSK yedi asıl ve dört yedek üyeden oluşur.

Üyelerin altısı Yargıtay, beşi Danıştay genel kurullarınca kendi üyeleri arasında seçilir. Bu üyeler, aralarında bir başkan ve bir başkanvekili seçerler. YSK’ ya Yargıtay ve Danıştay’dan seçilmiş üyeler arasından ad çekme ile ikişer yedek üye ayrılır. Seçilen Başkan ve Başkanvekili ad çekmeye girmezler.

Görevleri:

Seçimler ve halk oylamaları, YSK’nın genel yönetim ve denetimi altında yapılır. Seçim sonuçları ile milletvekili seçilenlerin adları Yüksek Seçim Kurulunca ilan edilir ve Resmi Gazete’de yayımlanır. YSK’nın karaları yargı yoluna kapalıdır. 2007 Referandum değişiklikleri ile artık Cumhurbaşkanı halk tarafından seçildiği için YSK  Cumhurbaşkanlığı seçim tutanaklarını da incelemeye yetkili kurul olmuştur.

Yüksek Seçim Kurulu Birimleri

İl seçim kurulu:İl merkezindeki en yüksek dereceli üç hakimden oluşur. En önemli görevi,il seçim çevresinde seçimin düzenli yürütülmesini sağlamaktır.
İlçe seçim kurulu :İlçedeki en yüksek dereceli hakim,başkan olur. Dört üye siyasi partilerden alınır;iki üye öğretmenler arasından seçilir. Bu kurulun görevi,ilçede seçimin düzenle yürütülmesini sağlamak ve seçim işlerini denetlemektir.
Sandık Kurulu:Bir başkan ve dört üyeden oluşur. İlçe seçim kurulunca iyi ün sahibi okur yazar olanlar arasından sandık kurulu başkanı seçilir. Üyelerden üçü siyasi partilerden alınır. Bir üye de ihtiyar heyeti veya ihtiyar meclisi üyeleri arasından ayrılır.
Seçmen Kütükleri:Seçim belgesi adı verilen her muhtarlıkta bir seçmen kütüğü düzenlenir. Seçme yeterliğine sahip olan her vatandaş konutunun bulunduğu veya en az üç aydan beri oturmakta bulunduğu mahalle muhtarlığının seçmen kütüğüne yazılır. Bu listeler ait olduğu seçim bölgesinde, halkın görüp okuyabileceği yerlere asılır. Yedi gün asılı kalır.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersi Türkiye’de Seçim konusunu tamamladık. Bir sonraki vatandaşlık dersi konumuzda Seçim İlkelerini işleyeceğiz.

Bu yazı Türkiye’de Seçim ilk olarak şurada görüldü: .

TBMM Başkanlık Divanı konumuzda, TBMM Başkanlık Divanını oluşumu, görev süresi, Meclis Başkanının görev ve yetkileri, TBMM’nin bilgi edinme ve denetim yollarını inceleyeceğiz. Önceki konumuzda TBMM’nin Görev Yetkileri konusunu işlemiştik. Sıradaki kpss coğrafya konumuz ise TBMM Başkanlık Divanı olacaktır.

TBMM Başkanlık Divanı

TBMM Başkanlık Divanı, meclis üyeleri arasından seçilen üyelerden oluşur. Başkanlık Divanı, mecliste bulunan siyasi parti gruplarının üye sayısı oranında katılmalarını sağlayacak şekilde kurulur. Siyasi parti grupları Meclis Başkanlığı için aday gösteremezler.

TBMM Başkanlık Divanı Görev Süresi

Bir yasama yılı içinde 2 defa seçim yapılır. İlk seçilenlerin görev süresi 2 yıl, ikinci seçilenlerin görev süresi ise yasama döneminin sonuna kadardır. Başkan ve oturumu yöneten Başkanvekili oy kullanamaz.

Meclis Başkanlığı

Meclis başkanlığı seçimi 4 turda ve gizli oy ile yapılır. 1. ve 2. turda üye tam sayısının 2/3 çoğunluğu ile, 3. turda salt çoğunluk ile, 4. turda ise en çok oy alan iki aday arasında yapılan seçimle en fazla oyu alan adayın kazanması yolu ile yapılır. 2001 Anayasa değişikliği ile seçimlerin 5 gün içerisinde bitirileceği hükmü getirilmiştir.

Meclis Başkanı Görev ve Yetkileri

• Meclisin temsili ve Meclis toplantılarına başkanlık edilmesi.
• Cumhurbaşkanlığına vekillik etmek.
• Tatil veya ara verme döneminde kendiliğinden veya 1/5 milletvekili isteği ile meclisi toplantıya çağırma.
• Cumhurbaşkanı tarafından seçim yenileme kararı konusunda görüş belirtmek.
• Seçim yenilenmesi kararının verilmesi durumunda geçici Bakanlar Kuruluna siyasi parti gruplarından alınacak bakan sayısını belirlemek.
• Meclis sekreterine açılacak davada soruşturma izni vermek.
•  Meclisin kolluk ve yönetim hizmetlerini yönetmek.
• Meclis tutanak dergisini denetlemek.
• TBMM komisyonlarını denetlemek.

TBMM’nin Bilgi Edinme Yolları

Soru

Bir konu üzerinde bilgi edinmek için milletvekillerinin Başbakan veya ilgili Bakana soru sormasıdır. Yazılı ve sözlü olarak iki türlüdür.

Meclis Araştırması

Bir konuda bilgi edinmek amacıyla milletvekillerinden oluşan bir komisyon tarafından yapılan incelemelerdir. Önce meclise önerge verilmesi gerekir. Cezalandırma yaratmayan denetleme yollarından biridir. Devlet sırları ve ticari sırlar bu araştırma dışındadır.

Genel Görüşme

Toplum ve devlet faaliyetleri ile ilgili bir konunun Meclis Genel Kurulunda görüşülmesidir.

Gensoru

Bakanlar kurulu genel politikası, Bir bakanın izlediği politika ve etkinlikler hakkında meclise yapılan bir denetim yoludur. Herhangi bir siyasi parti grubu veya en az yirmi milletvekili imzası ile verilir. Gensoru siyasi sorumluğa yol açar.

Meclis Soruşturması

Başbakan veya bir bakanın Yüce Divanda yargılanabilmesi için açılan soruşturmadır. Meclis üye sayısının onda birinin imzası ile verilir.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersi TBMM Başkanlık Divanı konusunu işledik. Bir sonraki vatandaşlık dersi konumuz Türkiye’de Seçim olacaktır.

Bu yazı TBMM Başkanlık Divanı ilk olarak şurada görüldü: .

TBMM’nin Görev ve Yetkileri konusunda meclisin sahip olduğu yetkileri ve yapmakla yükümlü olduğu görevleri inceleyeceğiz. Önceki konumuzda TBMM’de Oylama Türlerini incelemiştik. Sıradaki kpss vatandaşlık konumuz ise TBMM’nin Görev ve Yetkileri konusunu inceleyeceğiz.

TBMM’nin Görev ve Yetkileri

TBMM’nin Görev ve Yetkilerini başlıklar halinde inceleyelim.

1. Kanun Koymak, Değiştirmek veya Kaldırmak

Bakanlar Kurulu tarafından verilen kanun tasarısı veya milletvekilleri tarafından verilen kanun teklifi TBMM Başkanlığına sunulur. İlgili komisyona sevk edilir. TBMM genel kurulunda oylanır; kabul edilmemesi durumunda düzenlenmesi için geri gönderilir, kabulü halinde ise kanunlaşır. Cumhurbaşkanı onayına sunulur ve Cumhurbaşkanı 15 gün içerisinde ya geri gönderir ya da onaylanır ve resmi gazetede yayınlanır.

Cumhurbaşkanı uygun bulmadığı konular için anayasa mahkemesine iptal davası açabilir.

2. Bütçe Kanunu ve Kesin Hesap Kanunun Hazırlanması ve Görüşülmesi

Bütçe Kanunu

Bakanlar kurulu bütçe tasarılarını mali yılbaşından en az 75 gün önce TBMM’ye sunar. Komisyonda incelenen tasarı TBMM’de görüşülür. Mali yılbaşına kadar karara bağlanır. Cumhurbaşkanı bütçe kanunlarını veto edemez.

Kesin Hesap Kanunu

Bütçe kanunu kabul etme yetkisi olan TBMM uygulanışını da denetleme yetkisine sahiptir. Bu denetimi TBMM adına Sayıştay yapar.

3. Milletlerarası Antlaşmaları Uygun Bulma

Bu türdeki antlaşmalar yayımlarında itibaren 2 ay içinde TBMM’ye sunulur. Usulüne göre yürürlüğe konan milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Anayasaya aykırılık iddiası ile bu anlaşmalara karşı Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.  Bu anlaşmaları uygun bulan TBMM, onaylayan ise Cumhurbaşkanıdır.

4. Bakanlar Kuruluna Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisi Verme

TBMM Bakanlar Kuruluna KHK çıkarma yetkisi verebilir. KHK kanunlara aykırı olamaz. Bakanlar Kurulu KHK ile bütçe de değişikli yapamaz. KHK resmi gazetede yayınlanmasının ardından yürürlüğe girer. Kararnameler Resmi Gazetede yayınlaması ile TBMM’ye sunulur.

Kişilik hakları ve ödevleri, Siyasi haklar ve ödevlerde  sıkıyönetim ve OHAL durumları dışında KHK çıkarılamaz.

5. Savaş Hali İlanı ve Silahlı Kuvvet Kullanmasına İzin Verme

Savaş ilanına ve TSK’nın yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin ülkemizde bulunmasına izin verme yetkisi TBMM’ye aittir. TBMM tatildeyken ülkeye yapılan ani bir silahlı saldırı da Cumhurbaşkanı TSK’nın kullanılmasına karar verebilir.

6. Genel ve Özel Af İlanı

TBMM üye tamsayısının 3/5 çoğunluğun kararı ile genel ve özel af ilanına karar verebilir. Sadece orman suçları için genel özel af çıkarılamaz.

7. Meclis İç Tüzüğünü Hazırlamak veya Değiştirmek

İç tüzük meclis iç çalışmasını düzenleyen kurallardır. İç tüzük sadece parlamentonun işleyişini gösterir ve konusu yönüyle kanunlardan ayrılır. Meclis iç tüzüğünü istediği zaman değiştirebilir. Cumhurbaşkanı, İktidar ve Ana muhalefet partisi, TBMM üye sayısının 1/5’i iç tüzükler için doğrudan Anayasa Mahkemesine iptal davası açabilir.

8. Anayasanın Değiştirilmesi

Teklif TBMM üye sayısının 1/3’ü tarafından verilmek zorundadır. TBMM Genel Kurulunda iki kez görüşülür. Meclisin 2/3’ünün kabulü halinde Cumhurbaşkanı onaylar veya halk oylamasına sunar. 3/5 veya 2/3 arasında kabulü halinde Cumhurbaşkanı zorunlu olarak halk oylamasına gider veya geri gönderir.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersi TBMM’nin Görev ve Yetkileri konusunu tamamladık. Bir sonraki vatandaşlık dersi konumuz ise TBMM Başkanlık Divanı olacaktır.

Bu yazı TBMM’nin Görev ve Yetkileri ilk olarak şurada görüldü: .

TBMM’de Oylama Türleri, işaretle oylama, açık oylama ve gizli oylamadır. Ayrıca TBMM’de Oylama Türleri konumuzda meclis (parlamento) kararları konusunu da inceleyeceğiz. Önceki kpss konumuzda TBMM’nin Çalışma Düzenini incelemiştik. Sıradaki konumuzda ise TBMM’de Oylama Türlerini inceleyeceğiz.

TBMM’de Oylama Türleri

1. İşaretle oylama

Milletvekillerinin el kaldırmaları, ayağa kalkmaları veya olumlu ya da olumsuz oy verenlerin ikiye ayrılarak sayılmaları biçiminde yapılır.

2. Açık oylama

Üzerine milletvekillerinin adları ve seçim çevrelerinin yazılı olduğu oy pusulalarının sandığa atılması veya elektronik oylama aracının çalıştırılması veya ad okunarak kabul,red veya çekimser sözcüklerinden birinin söylenmesi ile yapılır.

3. Gizli oylama

Üzerinde hiçbir işaret bulunmayan üç ayrı renk yuvarlağın Meclis kürsüsündeki kutuya atılması ile yapılır.

Zorunlu Gizli Oylama :

• Anayasa değişikliği teklifinin oylanması
• TBMM Başkanlık seçimi
• Yüce divana sevke ilişkin oylama
• Meclis soruşturmasının açılıp açılmayacağına ilişkin karar verilmesi
• Milletvekilliğinin düşmesi ile ilgili kararlarda zorunlu gizli oylama yapılır.

Meclis Kararları (Parlamento Kararları)

Yasama işlemlerinin birinci türü parlamento kararları, ikincisi ise kanunlardır. meclis kararları en kısa tanımıyla TBMM’nin kanun dışındaki tüm işlemleridir. Meclis kararı veya TBMM kararı olarak da adlandırılmaktadır. TBMM kural olarak kendi iç örgütlenişi veya çalışmaları hakkında istediği kararı alır. Ayrıca TBMM’nin yürütme organı il ilgili ilişkileri de bu meclis kararları çerçevesindedir. Ancak parlamento kararları içerik açısından sınırlıdır.Her konu meclis kararı konusu yapılamaz. Anayasamız genel olarak meclis kararlarını yargı denetimine tabi tutmamıştır.

Parlamento kararları önce ilgili komisyonlarda görüşülüp hazırlanır. Sonra genel kurulda oylanır.Bu kararlar bir kanun olmadığı için Resmi Gazetede TBMM Başkanlığı tarafından yayınlanır.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait TBMM’de Oylama Türleri konusunu işledik. Bir sonraki kpss vatandaşlık dersi konumuz TBMM’nin Görev ve Yetkileri olacaktır.

Bu yazı TBMM’de Oylama Türleri ilk olarak şurada görüldü: .

Yasama konusu oldukça kapsamlı ve geniş bir konudur. Ülkemizde Yasama TBMM tarafından yapılmaktadır. Yasama konumuz kapsamında TBMM’nin kuruluşu, Milletvekili seçimi konularını inceleyeceğiz. Önceki konumuzda kpss vatandaşlık dersi Siyasi Hak ve Ödevleri incelemiştik. Sıradaki konumuz ise Yasama olacaktır.

Yasama

Yasama kanun yapma, kanun değiştirme ve kanun kaldırma yetkilerini içeren işlemlerdir. Yasama direkt ilk elden meclis tarafından yapılmaktadır. TBMM anayasaya aykırı olmamak kaydıyla her konuyu kanunlarla düzenleyebilir. Fakat TBMM yargılama işlemi yapamaz ve mahkeme kararlarını değiştiremez. Kanun koyma ve kaldırma TBMM’nin görevidir ve bu yetki devredilemez.

A. TBMM’nin Kuruluşu

Genel oyla seçilen 550 milletvekili TBMM’yi oluşturur. TBMM seçimleri 4 yılda bir yapılmaktadır. Meclisin kararıyla bu süre dolmadan seçim yapılabileceği gibi Anayasada belirtilmiş şartlara göre Cumhurbaşkanı tarafından verilecek karara göre de seçimler yeniden yapılabilir.

B. Milletvekilliği Seçimi

1. Milletvekilliği

25 yaşını dolduran her vatandaşımız milletvekili olarak seçilebilir. Milletvekilleri sadece kendi seçilikleri bölgeyi değil bütün milleti temsil eder. Süresi biten vekiller tekrar seçilebilir. Göreve başlarken and içer ve mazbatalarını il seçim kurulundan alırlar.

2. Milletvekili Seçilme Şartları

Türk vatandaşı olmak ve 25 yaşını doldurmuş olmak,

En az ilkokul düzeyinde mezun olmak,

Kısıtlı olmamak,

Askerliğini yapmış olmak,

Kamu hizmetinden yasaklı olmamak,

Yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymemiş olmak,

Kamu görevlisi ise görevinden çekilmiş olmaktır.

3. Milletvekili Sıfatının Kazanılması ve And İçme

Milletvekili seçilenler saptanarak il seçim kurulu tarafından tutulan tutanak ile milletvekilliği sıfatını kazanırlar.

4. Görevden Çekilmedikçe Aday Olamayan ve Milletvekili Seçilemeyenler

Yüksek yargı üyeleri, hakimler ve savcılar, YÖK üyeleri, Kamuda çalışan memurlar,TSK mensupları görevlerinden çekilmeden aday olamazlar.

5. Milletvekilliği İle Bağdaşmayan İşler

6.Parlamenter Muafiyet

Bu durumdan milletvekilleri ve milletvekili olmayan bakanlar yararlanmaktadır.
Yasama Sorumsuzluğu: Milletvekilleri meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden TBMM’de ileri sürdükleri düşüncelerden sorumlu olamazlar.Buna , ‘’yasama sorumsuzluğu’’ denir. Hareket ve küfür etme gibi sözlü suçlar da sorumsuzluk kapsamındadır.
Yasama Dokunulmazlığı: Seçimden önce veya sonra , bir suç işlediği ileri sürülen milletvekillerinin , Meclis’ten karar alınmadıkça sorguya çekilememesi , tutuklanamaması veya yargılanmamasıdır.
Yasama  dokunulmazlığı Meclis kararı ile kaldırabilir.

7. Milletvekilliğinin Düşme Nedenleri

Milletvekilliğin Düşmesi İle İlgili Meclis Kararına Gerek Olan Durumlar:

Milletvekilliliği görevinden istifa etmek (istifa),
Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beş birleşim günü katılmama (devamsızlık)

Milletvekilliğinin Düşmesi İle İlgili Meclis Kararına Gerek Olamayan Durumlar (Kendiliğinden)

Milletvekili seçilmeye engel bir suçtan hüküm giyme kısıtlı olma,
Ölüm veya yeniden seçilmeme,
Cumhur başkanı seçilme,
Milletvekilinin mahkeme kararı ile kısıtlanması ve bu kararın TBMM genel kuruluna bildirmesidir.

Milletvekillerinin Ödenek Yoluk Emeklilik Ve Sosyal Hakları

TBMM üyelerinin ödenek ve yollukları ile sosyal hakları emeklilikleri ve tazminatları özel kanunla düzenlenir.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait Yasama konusunu işledik. Bir sonraki kpss vatandaşlık dersi konumuz TBMM’nin Çalışma Düzeni olacaktır.

Bu yazı Yasama ilk olarak şurada görüldü: .

TBMM’nin Çalışma Düzeni konusunda meclis çalışmaları, meclis görüşmeleri alt başlıklarını inceleyeceğiz. TBMM çalışmalarının içeriği ile ilgili detaylı bilgiler bulacağımız bu konu kpss vatandaşlık dersinin önemli bir bölümüdür. Önceki konumuzda Yasamayı işlemiştik. Sıradaki konumuz ise TBMM’nin Çalışma Düzeni olacak.

TBMM’nin Çalışma Düzeni

Meclis Çalışmaları

Meclis her yıl ekim aynın ilk günü toplanır. Bu ilke 1876 Kanun-i Esasi’de 1909’da yapılan değişiklik  ile anayasamıza giren bir ilkedir. Meclis bir yasama yılında en çok üç ay tatil yapar. TBMM tatil kararı vermeden çalışmalarına ara verebilir, çalışmalarını belli bir süre erteleyebilir. Çalışma döneminde 15 günü geçmeyecek şekilde ara tatiller verilebilir.

Meclis Çalışmaları İle İlgili Kavramlar

Yasama Dönemi: TBMM’nin iki seçim dönemi arasındaki süreye dönem denir.(Erken seçim olmazsa 4 yıldır)
Yasama Yılı: Meclisin olağan toplantısına başladığı günden ertesi yıl ayını güne kadar geçen süreye yasama yılı denir. (1 Ekimde başlar, takip eden yılın 30 Eylül’ünde sona erer.)
Birleşim: Genel kurulun belli bir günde açılan toplantısına birleşim denir.
Oturum: Bir birleşim içinde ara vermeden yapılan toplantıya oturum denir.
Meclisin ara verme sırasında veya tatildeyken toplanmasına olağanüstü toplantı denir.Meclisi olağanüstü toplantıya çağırma yetkisi Cumhurbaşkanı ile Meclis başkanına tanınmıştır.

Meclis Görüşmeleri 

Meclis Görüşmeleri:
-TBMM Genel kurulundaki görüşmeler açıktır ve görüşmelerin tam metni ‘’Tutanak  Dergisi ‘’’nde yayımlanır.
– Meclis, kapalı oturum da yapabilir. Kapalı oturumdaki görüşmelerin yayımlanması Meclis kararındadır.

• Görüşmeler bir gündeme göre sırasıyla yapılır.
• Milletvekilleri sadece kendi adlarına oy kullanabilirler. Görüşmelere özürlü veya özürsüz olarak katılmayan bir milletvekili yerine bir başka milletvekili oy kullanamaz.

Toplantı Yeter Sayısı: TBMM’nin toplanıp görüşme yapabilmesi için TBMM Genel Kurulunun üye tam sayısının en az üçte biri oranında (184) milletvekilinin hazır bulunması gerekir.

Karar Yeter Sayısı: TBMM’de toplananların salt çoğunluğunun karar yönünde oy kullanması gerekir. Salt çoğunluk sayısı hiçbir zaman TBMM’nin dörtte birinin bir fazlasından az olmamalıdır. (139)

Nitelikli Çoğunluk Halleri

• 2/3 (367) veya 3/5 (330) karar yeter sayısı ile anayasa değiştirilir.
• 3/5 karar yeter sayısı ile genel ve özel af ilanı çıkarılır.
• ¾ karar yeter sayısı ile cumhurbaşkanının vatana ihanetten dolayı yargılanma yolu açılır.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait TBMM’nin Çalışma Düzeni konusunu işledik. Bir sonraki kpss vatandaşlık dersi konumuz TBMM’de Oylama Türleri olacaktır.

Bu yazı TBMM’nin Çalışma Düzeni ilk olarak şurada görüldü: .

Siyasi Hak ve Ödevler konusunda her Türk vatandaşının sahip olduğu seçme, seçilme, siyasi faaliyet, siyasi partilerle ilgili hükümleri inceleyeceğiz. Çoğu zaman kullandığımız belki de farkında bile olmadığımız bu hak ve ödevleri inceleyelim. Önceki konumuzda kpss vatandaşlık dersi Diğer Hak ve Ödevleri başlığını incelemiştik. Sıradaki konumuz ise Siyasi Hak ve Ödevler olacaktır.

Siyasi Hak ve Ödevler

1. Türk Vatandaşlığı

Kanunlarımıza göre Türkiye Cumhuriyeti Devletine vatandaşlık bağı olan herkes Türk’tür. Bir kişinin baba veya annesi Türk ise o kişi de Türk’tür. Vatandaşlık hakları kanundaki şartlar çerçevesinde kazanılıp kaybedilebilir. Vatandaşlıkla bağdaşmayan eylemlerin dışında hiç kimse vatandaşlıktan çıkarılamaz.

2. Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları

Tüm vatandaşlar kanunda bulunan şartlara göre seçme, seçilme ve siyasi faaliyet hakkına sahiptir. Seçimler ve halk oylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli,genel oy, açık sayım ve döküm esasına göre yapılır. 18 yaşını doldurmuş her vatandaş seçme ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir. Silah altındaki er ve erbaşlar, askeri öğrenciler,taksirli suçlulardan cezaevinde bulunan hükümlüler oy kullanamazlar.

3. Siyasi Partilerle İlgili Hükümler

a. Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden Ayrılma

Her vatandaş siyasi partilere girme ve ayrılma hakkına sahiptir. Bir partiye üye olabilmek için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekir. Siyasi partiler izin alınmadan kurulur ve kanunlara uygun olarak faaliyet gösterirler.

b. Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar

Partilerin faaliyetleri, parti içi düzenleme ve çalışmaları demokrasi ilkelerine uygun olmalıdır. Ticari herhangi bir faaliyet gösteremezler. Gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması esastır. Siyasi partilerin kapatılması Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının açacağı dava ile Anayasa Mahkemesi tarafından kesin olarak karara bağlanır. Parti tüzük veya programı 68. maddenin 4. fıkrasına aykırı olur ise parti hakkında temelli kapatma kararı verilir. Temelli kapatılan bir parti farklı bir isim altında da toplanamaz.

4. Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı

Her Türk, kamu hizmetine girme hakkına sahiptir. Kamu hizmetlerine giren kişiler mal bildiriminde bulunma ve tekrarlanması süreci kanunla düzenlenir.

5. Vatan Hizmeti

Her Türk vatandaşının hakkı ve ödevidir.

6. Vergi Ödevi

Tüm vatandaşlar kamu giderlerinin karşılanması için mali durumu oranında vergi ödemekle yükümlüdür. Adaletli ve dengeli vergi yükü dağılımı esastır.

7. Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı

Vatandaşlar ve ülkemizde ikamet eden yabancılar kendileri yada kamu ile ilgili istek ve şikayetleri hakkında yetkili makamlara ve TBMM’ye yazı ile başvurma hakkına sahiptir. Başvuruların sonucu gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı biçimde bildirilir.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait Siyasi Hak ve Ödevler konusunu işledik. Bir sonraki kpss vatandaşlık dersi konumuz Yasama olacaktır.

Bu yazı Siyasi Hak ve Ödevler ilk olarak şurada görüldü: .

Diğer Hak ve Ödevler konumuzda Sağlık,çevre ve konut, Gençlik ve spor, Sosyal güvenlik hakları, Tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunması, Sanatın ve sanatçının korunması, Devletin iktisadi ve sosyal ödevlerinin sınırları  bölümlerini inceleyeceğiz. Diğer Hak ve Ödevler, uzun bir konu olduğu için 3 bölüme ayırarak incelediğimiz Sosyal ve Ekonomik Haklarının üçüncü bölümünü oluşturmaktadır. Önceki konumuzda kpss vatandaşlık dersi Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti konusunu incelemiştik. Sıradaki konumuzda ise Diğer Hak ve Ödevler konusunu işleyeceğiz.

Diğer Hak ve Ödevler

 1. Sağlık, çevre ve konut

a. Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması

Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirme, çevre sağlığı ve çevre kirliliğini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir.

b. Konut hakkı

Devlet, şehirlerin özelliklerini ve çevre şartlarını gözeten bir planlama çerçevesinde konut ihtiyacını karşılayacak tedbir alır. Ayrıca toplu konut teşebbüslerini destekler.

2. Gençler ve spor

a. Gençliğin korunması

Devlet, istiklal ve Cumhuriyetin emanet edildiği gençlerin ilim ışığında, Atatürk ilke ve inkilapları doğrultusunda ve devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı yetiştirme ve gelişmelerine sağlayıcı tedbirleri alır.

b. Sporun gelişmesi

Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır ve sporun kitlelere yayılmasını destekler. Devlet başarılı her sporcuyu korur.

3. Sosyal güvenlik hakları

a. Sosyal güvenlik hakkı

Bu hakka herkes sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli önlemleri alır ve teşkilatı kurar.

b. Sosyal güvenlik bakımından özel olarak korunması gerekenler

Savaş ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malul ve gazileri korumakla yükümlüdür. Bu kişilere toplumda kendilerine yakışır biçimde hayat seviyesi sağlar. Sakatların koruma ve topluma uyumu için gereken tedbirleri alır. Yaşlılar devlet tarafından korunur. Korunmaya muhtaç çocuklar da devletçe korunur ve topluma kazandırılması için gerekli önlemler alınır.

c. Yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşları

Yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının aile birliği, çocuklarının eğitimi, kültürel ve sosyal ihtiyaçlarının sağlanması, anavatan bağlarının kurulması ve yurda dönüşlerinde yardımcı olması için gerekli önlemleri alır.

4. Tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunması

Devlet bu varlıkların ve değerlerinin korunmasını sağlar. Özel mülkiyet kapsamına giren varlık ve değerlere ise sınırlamalar getirebilir.

5. Sanatın ve sanatçının korunması

Devlet sanatsal faaliyet ve sanatçıları korur. Eserlerin, sanatçının korunması ve sanat sevgisinin yayılması için gerekli önlemleri alır.

6. Devletin iktisadi ve sosyal ödevlerinin sınırları

Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda belirlenen görevlerini amacına uygun ve mali kaynakların yeterliliği ölçüsünde yerine getirir.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait Diğer Hak ve Ödevler konusunu işledik. Bir sonraki kpss vatandaşlık dersi konumuz Siyasi Hak ve Ödevler olacaktır.

Bu yazı Diğer Hak ve Ödevler ilk olarak şurada görüldü: .

Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti

Herkes dilediği anda çalışma ve sözleşme kurma hürriyetine sahiptir. Çalışma ve Sözleşme Hürriyetinde özel teşebbüs kurmak serbesttir. Devlet bu özel kuruluşların milli ekonominin gereklerine ve sosyal amaçlarına uygunluğunu sağlar.

1. Çalışma il ilgili hükümler

a.Çalışma hakkı ve ödevi

Çalışma ve Sözleşme Hürriyetine göre çalışma herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet çalışanın hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumakla yükümlüdür. Çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ortam hazırlamak için gerekli tedbirleri alır.

b.Çalışma şartları ve dinlenme hakkı

Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uygun olmayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile engel durumu olanlar çalışma şartları bakımından korunurlar. Dinlenmek çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatilleri ve ücretli izin hakları kanunla düzenlenir.

c.Sendika kurma hakkı

Çalışanlar ve işverenler ekonomik ve sosyal haklarını korumak için izin almadan sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme hakkına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da ayrılmaya zorlanamaz. Sendika kurma hakkı kanunda belirlenen sebeplerle sınırlanabilir.

Sendika ve üst kuruluşların tüzükleri, yönetimleri ve işleyişleri Cumhuriyetin niteliğine ve demokrasiye aykırı olamaz.

d.Sendikal faaliyet

2. Toplu iş sözleşmesi, grev hakkı ve lokavt

İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal  durumlarını ve çalışma koşullarını düzenlemek için toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptir. Toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağı kanunla düzenlenir.

Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında, uyuşmazlık çıkması halinde işçiler grev hakkına sahiptir.  Grev hakkı ve lokavt iyi niyete aykırı, toplum zararına kullanılamaz. Grev ve lokavtın yasaklanması ve ertelenmesi haller ve iş yerlerini kanun düzenler.

3.Ücrette adalet sağlanması

Ücret çalışanın emeğinin karşılığıdır. Devlet çalışanların işlerine uygun adaletli bir ücret kazanmaları ve diğer sosyal haklardan yararlanması için gerekli tedbirleri almadır.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti konusunu işledik. Bir sonraki kpss vatandaşlık dersi konumuz Diğer Sosyal ve Ekonomik Haklar olacaktır.

Bu yazı Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti ilk olarak şurada görüldü: .