Fiilimsiler (Eylemsiler) konusu KPSS Türkçe dersimizdeki bir diğer başlıktır. Bu konuda isim fiil ekleri ve örnekleri, sıfat fiil ekleri, görevleri ve zarf fiil konuları ele alınacaktır. Bir önceki konumuz ek fiillerdi. Şimdi de eylemsiler konusunu ayrıntılarıyla ve örnekleriyle işleyelim.
Fiilimsiler (Eylemsiler)
Fiilimsiler iş, oluş ve hareket bildiren ancak fiiller gibi çekimli olmayan sözcüklerdir. Yani kip, kişi ve zaman özelliği olmayan sözcüklerdir. Diğer bir tanımla fiilimsiler , eylem kök ya da gövdelerine getirilen; ama eylemin bütün özelliklerini göstermeyen sözcüklerdir.
Çalışması ✓
Sorunca ✓
Çalıştık ✘ Fiildir, çünkü kişi eki ve kip eki almıştır.
Fiilimsilere ait birkaç özelliğe değinelim ve sonrasında da fiilimsi türlerini inceleyelim.
- Fiilimsilerin fiillerle ortak 2 özelliği vardır. Bunlar iş, oluş, hareket bildirmeleri ve olumsuz olabilmeleridir.
Gelip
Gelmeyip
- Fiilimsiler isim soylu sözcüklerdir. İsim, sıfat ya da zarf olurlar.
Okumanın yararı
Çalışırken
- Fiilimsiler yüklem olunca isim soylu yüklemdir ve isim soylulara gelen ek eylemler alırlar.
Ben de bu işi yanlış anlayanlardanım.
- Fiilimsiler eylem, kök ya da gövdelerine getirilen ve yapım eki olan eylemsi ekleriyle oluşturulur.
Çalışması (”-ma” eki yapım ekidir ve fiili eylemsi yapmıştır)
Onun gelişinden (Buradaki ek fiil ”gel” fiilini eylemsi yapmıştır. Hatırlarsak bir önceki konuda bahsettiğimiz ek fiiller de fiilleri eylemsi yapabiliyordu)
- Her eylemsi yapısına göre türemiş sözcüktür. Ayrıca fiilimsiler cümlelerde yan yargı, yan cümlecik oluşturur. Kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan cümlecik vardır.
Yağmurun yağmasına aldırmadan bahçede oynamaya devam eden çocuklar ıslandılar.
Düşünen insanların ürettikleri düşünceme göre daha sağlamdır.
Gerçekleri anlatmak isteyen sanatçıların topluma verebilecekleri, sanıldığının aksine daha fazladır.
Yukarıdaki belirtilen fiilimsilerin hepsi aynı zamanda yan yargı, yan cümlecik oluşturuyor.
Fiilimsi Türleri
Fiilimsiler cümlelerdeki görevlerine göre 3 türdedir. Bu türlere özgü de ekleri vardır.
1) İsim Fiil (Ad Eylem): İsim görevinde olan fiilimsilerdir. Yani isim tamlaması oluşturur, durum ekleri ve çoğul ekleri alırlar. İsim Fiil ekleri ”-me, -mak, -iş”.
Okumak
Gelmesini
Deyişini
Konunun uzaması (‘Uzaması’ kelimesi bir isim fiil ve cümlenin tamamı da belirtili isim tamlamasıdır.)
Okuma saati (‘Okuma’ kelimesi bir isim fiil ve cümlenin tamamı da isim tamlaması.)
2) Sıfat Fiil: Sıfat eylemler, cümlelerde isimden önce gelip o ismi niteleyen, böylece sıfat tamlaması oluşturan fiilimsilerdir.
Çalınan harita
Pişmiş aş
Sıfat fiillerin nitelediği isim düşünce, adlaşmış sıfat olabilir.
Ağlayan çok, gülen az
Sıfat Fiillerin 2 görevi vardır. Bunlar, sıfat olmak ve adlaşmış sıfat olmaktır.
-an (-en)
-ası (-esi)
-mez (-maz)
-ar (er, ir, ır, r)
-dik (-tık, -dığı, -diğimiz, -dığını)
-ecek (-acak, -eceğim, -acağım)
-miş (mış…)
Gülmeyen yüzler
Öpülesi el …. Olası iş
Benzer durumlarda…
Tanıdığını sanmıyorum.
Geleceğini söylemişti.
Yıkanmış sebzeler… Anlaşılmamış hadiseler…
Görünmez kaza… Anlaşılmaz sözler…
Sınava girecekler yan sınıfta bekliyor.
Sınava girecekler onun söylediğine göre. (Buradaki fiildir, sıfat fiil değildir)
Anlaşılmaz, çözümlenemez, kişiyi mutlu etmez yönleri vardı. (Hepsi ‘yön’ kelimesini niteliyor ve sıfat fiildir.)
3) Zarf Fiil: Kpss Türkçe dersindeki fiilimsiler konusunun son başlığı olan Zarf fiilin ‘Zarf Eylem, Bağ Fiil, Bağ Eylem’ gibi adları da mevcuttur. Cümlelerde ne zaman sorusuyla zaman zarfı, nasıl sorusuyla da durum zarfı görevinde olan fiilimsiler zarf fiil olarak geçer.
Görünce anlarız. (Zaman zarfı mevcut)
Düşünerek konuşmalıyız. (Durum zarfı mevcut)
-ip : Koşup, koşmayıp, gelip
-erek: Gülerek, düşünmeyerek
-ken: Gelirken, çalışırken
-dikçe: Çalıştıkça, çalışmadıkça
-meden: Gelmeden, çalışmadan
-ince: Gelmeyince, konuşunca
-eli: Geleli, gideli
-esiye: Ölesiye
-meksizin: Durmaksızın
-e …… -e: Koşa koşa, diye diye
-ir …. -mez: Gelir gelmez, yatar yatmaz
-mek için (İsim fiil + için edatı): Çalışmak için
-diği için (Sıfat fiil + için edatı): Geldiği için, sorduğu için
-diği gibi (İsim fiil + gibi edatı): Geldiği gibi
-di mi: Geldi mi uyur.
– cesine: Ölürcesine
diye: Gelmedi diye.
Okula gidip , tüm ödevlerini yapmaya karar verdi.
Bizimle konuşup , kendini affettirmeyi düşünüyor.
Çalışmadan başaramazsın. (Zarf fiil)
Çalışmadan hoşlanmam. (İsim fiil)
Kitabı okumadan kitapla ilgili konuşuyor. (Zarf fiil)
Yüksek sesle okumadan rahatsız oluyorum. (İsim fiil)
Fiilimsiler konusun son başlığındaki zarf fiiller, cümlelere koşul anlamı verebilirler.
Seni görünce ödevini hatırlar.
Test çözdükçe konu pekişir.
Kpss genel yetenek Türkçe dersindeki Fiilimsiler konusunu, başlıkları ve türleriyle beraber bu dersimizde inceledik. Bir sonraki Türkçe konumuz Yapısına Göre Fiiller ve Fiillerde Kayma olacaktır.
site güzel
Çok teşekkürler sayenızde artıyı kaptım 😉
güzel site olmus elinizesağlık