Türkiye’nin üye olduğu uluslararası kuruluşlar devamlı güncellenmekle birlikte Kpss güncel konular içinde bilinmesi gereken önemli konulardandır. Kpss genel kültür sorularının içerisinde yer alan bu konu sadece Kpss açısından değil genel kültürümüzün gelişmesi açısından da bize katkı sağlayacaktır. Bu üye kuruluşları teker teker inceleyelim.

1) Nato (Kuzey Atlantik Paktı): 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Sovyet Rusya’nın yayılımcı politikasına karşı 4 nisan 1949’da kurulmuştur.Üye sayısı 28 olan Nato birliğine Türkiye 1952 yılında kabul edilmiştir. Ülkemiz askerlerini Avrupa dışında ilk olarak Afganistan’a sonra da Avrupa dışına ikinci kez Libya’ya (Mart 2011) Nato bünyesinde göndermiştir. 2012 Nato zirvesi en son Chicago’da yapılmıştır.

2) AGİT (Avrupa Güvenlik İşbirliği Teşkilatı): 1970’li yılların başında soğuk savaş koşullarındaki Avrupa’nın bölünmüşlüğüne son vermek , güvenlik ve istikrarın kazanılmasını sağlamak amacıyla 1973 tarihinde Helsinki’de çalışmalara başlanmış ve 1975’de 33 Avrupa ülkesi, ABD ve Kanada  tarafından  Helsinki Nihai Senedi’nin imzalanmasıyla sonuçlanmıştır.

3) Ekonomik İşbirliği Örgütü (EİT): 1985 yılında Türkiye, İran ve Pakistan arasında kurulmuştur. Sonradan Afganistan, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan’ın katılımıyla 10 üyeli bir teşkilat haline gelmiştir.

4) G-20 (Ekonomisi Gelişmiş ve Gelişmekte Olan 20 Ülke): Küresel ekonomi ve mali sistemin daha fazla geliştirilmesini sağlamak ve küresel krizlere karşı önlem almak amacıyla 1999 yılında kurulmuştur. G-20 üyeleri; Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Endonezya, İtalya, Japonya, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Türkiye, İngiltere, ABD ve Avrupa Birliğinden oluşmaktadır.

5) OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü): Türkiye’nin üye olduğu uluslararası kuruluşlar arasında olan OECD, 1947 ile 1960 yılları arasında faaliyet gösteren Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı (OEEC) yerine oluşturulmuş bir örgüttür. OECD 1961 yılında resmen faaliyete başlamıştır. Son üyesi Şili olup şu anda Türkiye dahil 31 üyesi bulunmaktadır.

6) Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ): 25 Haziran 1992 tarihinde Türkiye’nin öncülüğünde İstanbul Zirvesi Bildirisi ile kurulmuştur. KEİ üyeleri; Arnavutluk, Azerbaycan, Bulgaristan, Ermenistan, Gürcistan, Moldova, Romanya, Rusya, Sırbistan, Türkiye, Ukrayna ve Yunanistan olmak üzere 12  üyeden oluşmaktadır. Merkezi İstanbul’dadır.

* KEİ Vize Anlaşmaları: ”KEİ Üyesi Ülkelerin İşadamları İçin Vize İşlemlerinin Kolaylaştırılması Anlaşması” ile ”KEİ Üyesi Ülkelerin Profesyonel Sürücüleri İçin Vize İşlemlerinin Kolaylaştırılması Anlaşması” 2008 yılında Tirana’da 19. Balkanlar Konseyi Toplantısında, Arnavutluk, Ermenistan, Moldova ile Türkiye arasında imzalanmıştır.

7) Gelişmekte Olan 8 İslam Ülkesi (D-8): Türkiye’nin üye olduğu uluslararası kuruluşlar  dahilinde olan, ilk adımlarını Necmettin Erbakan’ın attığı D-8, Türkiye, İran, Pakistan, Bangladeş, Malezya, Endonezya, Mısır ve Nijerya’nın katılımıyla 1997 yılında İstanbul’da yapılan Devlet/Hükümet Başkanları Zirvesi ile resmen kurulmuştur.

8) İslam Konferansı Örgütü (İKÖ): 1969’da Fas’ta kurulmuş olup merkezi Cidde’dedir. Türkiye dahil 57 üyesi bulunmaktadır. 2005’ten bu yana genel sekreterliğini Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu yürütmektedir.

9) Avrupa Konseyi (AK): Türkiye’nin üye olduğu uluslararası kuruluşlar içerisinde bulunan Avrupa Konseyi, 1949 yılında Avrupa’da insan hakları, demokrasi, ve hukukun üstünlüğünü savunmak amacıyla Avrupa çapında kurulmuş hükümetler arası kuruluştur. Avrupa Birliğinden farklı olmakla beraber Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Avrupa Konseyine bağlıdır. 2010 Anayasa değişikliği ile Türkiye vatandaşları haklarını burada aramadan önce Anayasa Mahkemesinde haklarını arayabilecektir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin merkezi Fransa’nın Strasbourg kentindedir. Burada görev yapan Türk yargıcın adı Ayşe Işıl Karataş’tır. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclis Başkanlığına Mevlüt Çavuşoğlu seçilmiştir.

10) Birleşmiş Milletler (BM): Türkiye’nin üye olduğu uluslararası kuruluşlar içerisinde yer alan Birleşmiş Milletler konusu bir önceki konuda detaylı bir şekilde anlatılmış. Konuya buradan olaşabilirsiniz: Birleşmiş Milletler (BM)

Bu yazı Türkiye’nin Üye Olduğu Uluslararası Kuruluşlar ilk olarak şurada görüldü: .

Birleşmiş Milletler Türkiye’nin üyesi olduğu bir kuruluştur. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra birçok insanın ölmesi sonucu barış ve güvenliği sağlamak amacıyla 1945 yılında kurulmuştur. 192 üyesi bulunan Birleşmiş Milletlerin merkezi New York, Avrupa’da ise merkez Cenevre’dir.

Birleşmiş Milletler resmi dil olarak şu anda ingilizce, fransızca, rusça, çince, ispanyolca ve arapçayı kullanmaktadır.

* Genel Kurul: Silahsızlanma, barış ve güvenliği sağlamak, bozulan iyi ilişkiler için barışçıl çözüm üretmek genel kurulun görevleri arasındadır. Birinci karar alma organıdır.

* Güvenlik Konseyi: Birleşmiş milletler yürütme organıdır. Daimi üyesi olan ABD, Çin, İngiltere,Fransa ve Rusya’nın veto hakları bulunmaktadır. 10 tane geçici üye vardır ve bunlar her iki yılda bir seçilmektedir. Türkiye de 2009 yılından beri geçici üye olarak görev almaktadır bu konseyde ancak Türkiye’nin diğer geçici üyeler gibi veto hakkı yoktur.

Güvenlik konseyinin amacı BM’nin amaçlarına uygun barışı korumak, silahsızlanmayı denetleyici planlar hazırlamak, barışa karşı oluşabilecek tehditleri ortadan kaldırmak ve bu durumları soruşturmak, barışı bozanlara karşı askeri birlik kurarak onlara karşı tedbir almaktır.

* Ekonomik Sosyal Konsey: Birleşmiş milletler ekonomik ve sosyal sorunlara müdahale etmek amacıyla bu konseyi kurmuştur. İnsan hakları ve temel özgürlükleri baz alırlar ve bu yönde hareket ederler.

* Genel Sekreterlik: BM’nin diğer organlarının daha rahat çalışabilmesi için gerekli ortamı hazırlamaktadır. Barış ve güvenliği bozucu her türlü olay için raporlar hazırlayıp bu raporları güvenlik konseyine sunmaktadır.

* Uluslararası Adalet Divanı: Birleşmiş Milletler yargı organıdır. Hollanda Lahey’dedir. Uluslararası sorunları ve savaş suçlularını yargıç kararıyla yargılamaktadır.

BM YARDIMCI KURULUŞLAR

* Unesco (BM eğitim, bilim ve kültür örgütü): Eğitim , bilim, kültür ve haberleşme alanlarında uluslararası işbirliği ve aktiviteler sağlamak için Paris’te 1946 yılında kurulmuştur. Türkiye de 1946 yılında Unesco’ya üye olmuştur.

– Unesco 2011 yılını Evliya Çelebi yılı ilan etmiştir.

– Kapadokya ve Göreme Milli Parkı, İstanbul’daki tarihi yerler, Divriği Ulu Camii, Darüşşifa, Hitit başkenti Hattuşaş, Nemrut Dağı, Pamukkale, Ksantos-Letoon, Safranbolu tarihi şehri ve Truva Unesco’nun Türkiye’deki Dünya Kültür Mirası olarak saydığı yerler arasındadır.

* Unicef (BM Çocuk Fonu): Merkezi New York. kuruluşu 1946’dır. Türkiye 1954’te üye olmuştur. 2010’da Türkan Şoray ”Barış Elçisi” olarak seçilmiştir.

* Dünya Bankası (WB): Merkezi Washington, kuruluş yılı 1945’tir. 1947’de Türkiye üye olmuştur. Uzun, kısa vadeli bazende karşılıksız kredi vermektedir.

* Dünya Sağlık Örgütü (WHO): Merkezi Cenevre, Kuruluş yılı 1948’dir. Uluslararası boyutta sağlık alanında çalışma ve hastalıklarla mücadele etmek amacıyla kurulmuştur.

* Dünya Ticaret Örgütü (WTO): Merkezi Cenevre, Kuruluş yılı 1953, Türkiye’nin üyeliği 1953’tür. Hükümetlerin ticaret yasalarını uluslararası çerçevede geliştirmek ve ticari ilişkilerin düzenlenmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur.

* Gıda ve Tarım Örgütü (FAO): Merkezi Roma, Kuruluş yılı 1946, Türkiye’nin üyeliği 1947’dir. Açlığa karşı ortaya çıkan tehlikeleri ortadan kaldırmak amacıyla kurulmuştur.

* Uluslararası Çalışma Teşkilatı(ILO): Asıl kuruluş yılı 1919, BM bünyesine geçmesi 1946’dır. Merkezi Viyana’dır ve Türkiye 1932 yılında üye olmuştur. Dünya işçilerinin sosyal ve çalışma koşullarını geliştirmek ve sosyal güvenlik önlemlerini yaygınlaştırma amacıyla kurulmuştur.

* BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR): BM bünyesi altında mültecilerin ülkelerine dönmesine yardımcı olmak amacıyla 19580’de kurulmuştur.

* BM Kalkınma Programı (UNDP): Başkanlığını bir süre Kemal Derviş’in yaptığı bu programın amacı, geri kalmış ülkelerin kendi kaynaklarına yönelmesini sağlama ve bu yönde teşvikler oluşturmadır.

* BM Çevre Programı (UNEP): Merkezi Nairobi, kuruluş yılı 1972’dir.

* IMF (Uluslararası Para Fonu): Merkezi Washington olan İMF 1944 yılında kurulmuş, Türkiye de 1947 yılında üye olmuştur. Türkiye hazine müsteşarlığı aracılığıyla IMF ile ilişkilerini sürdürmektedir.

Bu yazı Birleşmiş Milletler (BM) ilk olarak şurada görüldü: .