Gelişim psikolojisi temel kavramlar bölümünden normalde her yıl 1 soru çıkmaktadır. Bu sene kpss eğitim bilimleri soru sayısı değiştiği için kpss gelişim psikolojisi soru sayısı da değişecektir. Ancak gelişim psikolojisi temel kavramlar konusunu anlamadan geçmek, ileriki gelişim psikolojisi konularını da etkileyeceğinden bu konu önem arz etmektedir.

Gelişim Psikolojisi Temel Kavramlar

1) Gelişim ve Değişim: Kpss gelişim psikolojisi dersinin temelini oluşturan gelişim ve değişim birbirinden ayrı kavramlardır.

Gelişim nedir?

Gelişimdeki bu ilerleme sistematik, ardışık ve süreklidir. Bireyin gelişimi çevresiyle etkileşim sonucunda oluştuğu gibi olgunlaşma ve öğrenme olmadan gerçekleşmez. Dolayısıyla gelişim olgunlaşma ve öğrenmeye bağlı olarak farklılık göstermektedir.

Değişim Nedir?

Değişim de sistematik, ardışık ve uyum sağlayıcıdır. Değişim bunlara ek olarak tesadüfi, olumsuz ve geçici de olabilmektedir.

Değişim, gelişimi de kapsayan daha genel bir kavramdır.

Tüm bunlarla beraber bireyde gelişimsel değişme olabilmesi için olgunlaşma ve öğrenme etkileşimiyle oluşması, sistematik, ardışık, , uyum sağlayıcı ve sürekli ilerleyen bir fonksiyondan bahsetmemiz gerekmektedir. Bireyin gelişiminde , miktarda, sıklıkta, büyüklükte olan değişmeler ve gözlenebilen değişmeler niceliksel değişme ; yaşam boyunca insanların fonksiyonlarındaki değişmelerde niteliksel değişme olarak karşımıza çıkmaktadır.

2) Gelişim Alanları: Gelişim psikolojisi içindeki gelişim alanları 3 farklı boyutta incelenmektedir.

• Fiziksel Gelişim: Bireyin bedeninde ve anatomik özelliklerinde meydana gelen değişmeleri kapsamaktadır.

• Bilişsel Gelişim: Bireyin zihinsel aktivitelerinde ortaya çıkan değişmelerdir.

• Psikososyal Gelişim: Bireyin duyguları ve diğer bireylerle olan ilişkileriyle ilgili değişmelerden oluşur. Bebeklik ve ilk çocukluk yıllarında sosyalleşme süreci hızlı ilerler ve sosyalleşme süreci ömür boyu devam eden bir süreçtir.

3) Büyüme: Gelişim psikolojisi içinde yer alan büyüme kavramı vücut kitlesindeki artış olarak ifade edilebilir. Daimi bir artışı ifade eden büyüme de kesinlikle azalma gösteren bir durum olamaz.

Büyümenin en hızlı olduğu dönemler sırasıyla doğum öncesi, bebeklik, ergenlik şeklinde belirtilmektedir. Ergenlik dönemine girildiğinde büyüme hızı yavaşlamaktadır.

Büyüm değerlendirilirken yaşa göre ağırlık, yaşa göre boy, yaşa göre baş çevresi ve boya göre ağırlık  gibi değişiklikler gözlenmektedir. Buradan çıkarmamız gereken de büyümenin yaşla olan ilgisinin fazla olduğudur.

4) Olgunlaşma: Olgunlaşma kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi içinde en önemli temel kavramlardan biridir. Olgunlaşma çevresel etkilerden, öğrenme yaşantılarından bağımsız olarak kalıtım tarafından kontrol edilen bir süreçtir. Genetik olarak programlandığı için kendiliğinden ortaya çıkar.

Öğrenme yaşantılarından ve çevre etkisinden bağımsız olan olgunlaşma türe özgü bir kavramdır.

Olgunlaşma genetik yapı tarafından önceden belirlenmiş bir plana göre ortaya çıkar. Bazı davranışlar da sadece olgunlaşma ile ortaya çıkabilmektedir.

Okuma, yazma, ayakkabı bağını bağlama, saz çalma gibi davranışlar ise sadece yeterli olgunluk düzeyine ulaşıldığında ortaya çıkabilmektedir.

Bir birey yeterli olgunluk düzeyine ulaşmasına rağmen beklenen davranış ortaya çıkmamışsa bu davranış henüz öğrenilmemiş demektir. Dolayısıyla bir davranış için yeterli olgunluk düzeyine ulaşmak, o davranışın gerçekleşmesi için yeterli olmayabilir.

Olgunlaşma genetik yapı tarafından kontrol edildiği için bazı olumsuz çevre koşulları ( radyasyon, küresel ısınma etkileri, çevre kirliliği vs.) genetik yapıyı dolayısıyla olgunlaşmayı olumsuz yönde etkileyebilir.

5) Öğrenme: Öğrenme bireyin çevresiyle kurduğu etkileşim sonucunda, davranışta meydana gelen nispeten kalıcı ya da izli davranış değişikliğine denmektedir. Olgunlaşma içinde açıklandığı gibi öğrenmeyi olgunlaşmadan ayıran faktör çevre ile etkileşim sonucunda meydana gelmesidir. Dolayısıyla öğrenme için kesinlikle çevre etkisine ihtiyaç duyulmaktadır.

6) Hazırbulunuşluk: Kpss gelişim psikolojisi içinde önemli bir yer kaplayan bir diğer temel kavram olan hazırbulunuşluk, bireyin zihinsel, sosyal ve bedensel olarak öğrenmeye hazır olmasını ifade etmektedir.

Bireylere öğrenme fırsatı verildikçe, bireylerin daha yeni ve karmaşık davranışları öğrenebilmeleri için hazırbulunuşlukları da artmaktadır.

7) Yaş: Kpss gelişim psikolojisi içindeki inceleyeceğimiz son kavram da yaş faktörüdür. Bilindiği üzere gelişim süreci yaşa bağlı değişimler şeklinde incelenir. Bu yönüyle yaş, gelişim açısından oldukça önemli bir faktördür.

Büyümenin değerlendirilmesinde, gelişimin dönemlere ayrılmasında, gelişim ödevlerinin belirlenmesinde ve olgunlaşma sürecinde yaş kavramı devamlı karşımıza çıkmaktadır. Zihinsel gelişimin de temel faktörü olan yaş, ayrıca bireyin ilgi ve kararlılıklarında önemli rol oynamaktadır.

Kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi dersine ait Gelişim Psikolojisi Temel Kavramlar konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss gelişim psikolojisi konusu Gelişimi Etkileyen Faktörler olacaktır.

Bu yazı Gelişim Psikolojisi Temel Kavramlar ilk olarak şurada görüldü: .