2. Meşrutiyet KPSS genel kültür tarih konusu içinde işlenmektedir. 1. Meşrutiyet ile karıştırılmasından dolayı KPSS sorularında genelde ikisi şıklar içinde verilir. Bu yüzden tarih ve olaylar ile kimin zamanında gerçekleştiğine dikkat etmemiz gerekiyor. Böylece bu iki konuyu kronolojik olarak  hafızamızda yer edindirebiliriz. Bir önceki tarih konumuz 19. yüzyıl Osmanlı siyasi gelişmeleriydi. Şimdi 2. Meşrutiyet konusunu detaylarıyla inceleyelim.

2. Meşrutiyet

Bir önceki konudan bildiğimiz üzere Osmanlı, 19. yüzyılda toprak bütünlüğünü koruma çabası içindeydi. Fakat durum böyle olmadı. Özellikle istibdat döneminde artan toprak kayıpları ülkeyi tedirginliğe sürüklemişti. Ekonomik sıkıntılarla beraber özgürlüklerin kısıtlanması 2. Abdülhamit’e karşı muhalefeti arttırmıştı. Diğer yandan Jön Türkler bazı cemiyetler kurarak meşrutiyetin yeniden ilan edilmesi için çaba göstermişlerdir.

İttihat ve Terakki Cemiyeti

Meşrutiyetin ilan edilmesini hedefleyen cemiyetlerden İttihad-i Osmaniye (Jön Türkler tarafından kurulan) ve Osmanlı Hürriyet cemiyetleri bir araya gelerek İttihat ve Terakki Cemiyeti‘ni kurmuşlardır.

İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin 2. Meşrutiyet’in ilanında etkisi nedir?

Bu cemiyet Osmanlı ordusunda geniş bir taraftar kitlesine sahip olmuştu. Bu yüzden 2. Meşrutiyetin ilan edilmesi için baskı direkt olarak ordudan gelmeye başlamıştır. Eğer bir ülkedeki iç karışıklıkta ordu yanınızda ise büyük avantaj sahibisiniz demektir. Çünkü yönetime karşı olan sadece halk değil ve bu durum herhangi bir ülkede dahi yöneticileri tedirgin etmeye yeter.

2. Meşrutiyet’in ilan edilmesinde Reval Görüşmelerinin etkisi var mı?

Evet, dolaylı olarak vardır. 1908 yılının Haziran ayında İngiltere ile Rusya arasında Reval Görüşmeleri gerçekleşmiştir. Bu görüşmelerin sonucunda İngiltere, Rusya’nın Boğazlar ve Balkanlar politikalarına artık karışmayacaktı. Dolayısıyla ufukta Rusya tehdidi gözükmekteydi. Bu durum İttihatçıları daha da tedirgin etmiş ve 2. Meşrutiyet’in ilanı konusunda baskısını arttırmasına sebep olmuştur.

2. Meşrutiyet’in ilanı için Hürriyet Tabuları İttihatçılar tarafından kurulmuş ve cemiyetin önde gelenlerinden Resneli Niyazi Bey bu taburla dağa çıkmıştır. Resneli Niyazi Bey’e Enver Bey de katılmıştır. Tüm bunlarla beraber ittihatçılar Selanik Hükumet Konağını işgal etmiştir.

Tüm bu gelişmelerden  ve askeri ayaklanmaların bütün ülkeye yayılmasından çekinen 2. Abdülhamit Anayasayı yeniden yürürlüğe koymuştur ve nihayet 23 Temmuz 1908 yılında Meşrutiyet yeniden ilan edilmiştir.

Peki 2. Meşrutiyet’in ilanı Osmanlı açısından iyi mi olmuştur yoksa kötü mü olmuştur? Kurulan bazı cemiyetler belki bir uyanışı temsil edebilir fakat 2. Meşrutiyet sonrası çıkan karışıklıklar da göze çarpmaktadır. Dolayısıyla bu soruya farklı açılardan bakılarak cevap verilebilir. Bu yüzden ÖSYM içinde farklı yorumlar barındıracağı için bu soruyu böyle sormaz. Ancak şu şekilde sorabilir:

Yukarıdaki olayların hepsinde 2. Meşrutiyet sonrası karışıklığın etkisi bulunmaktadır. Zaten bu tip sorularda cevaplardaki olayların gerçekleştiği zamana bakarsanız, tarihlerden yola çıkarak da cevap vermeniz mümkündür. Konu başında bahsettiğimiz kronolojik sıralamadan kastımız da buydu.

Kpss Genel Kültür Tarih dersine ait 2. Meşrutiyet konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki Tarih konumuz 31 Mart Olayı olacaktır.

Bu yazı 2. Meşrutiyet (23 Temmuz 1908) ilk olarak şurada görüldü: .

I. Meşrutiyet konumuzda I. Meşrutiyet’in ilanı ve II. Abdülhamit dönemini inceleyeceğiz. Islahat ve Tanzimat fermanlarının yayınlanmasının ardından sona ermeyen ülke, yönetim, ekonomi ve dış ülkeler ile olan sorunlar sona ermemiş, ülke yönetimi üzerinde baskılar artmıştır. Bu sorunların çözümü için meşrutiyetin ilan edilmesi baskıları artmıştır. Önceki konumuzda Tanzimat Dönemini incelemiştik. Sıradaki kpss tarih dersi konumuz ise I. Meşrutiyet  olacaktır.

I. Meşrutiyet

Avrupa’ ya eğitim için giden öğrencilerden aydın bir sınıf oluşmuş ve bunlara Jön Türkler (Genç Türkler veya Genç Osmanlılar) denmiştir. Bu grupta Namık Kemal, Ziya Paşa, Mithat Paşa ve Hüseyin Avni gibi aydınlar bulunuyordu. Jön Türkler devletin içinde bulunduğu durumdan ve yaşadığı sorunlardan ancak meşrutiyetin ilanı ile kurtulacağını savunuyordu.

Fransız ihtilali ile yaygınlaşan Ulusçuluk (Milliyetçilik) anlayışı ile iç isyanlar başlamıştır. Bu isyanlar devletin parçalanmasına ve yabancı ülkelerin iç işlerimize karışmasına neden olmuştur. Jön Türkler Osmanlı halkının kurtuluşunun Osmanlıcılık ruhu ve vatandaşlık bilinci ile etrafında birleştirerek azınlıkların yönetime katılması ile olacağını savunmuştur. Bu amaçla padişah Abdülaziz’e baskı yapan Jön Türkler, Abdülaziz kabul etmeyince Şeyhülislamdan fetva alarak tahtan indirip yerine V. Murat ‘ı tahta geçirdiler. Ancak V. Murat’ı da devleti yönetecek yeterlilikte görmedikleri için akli dengesi yerinde olmadığı gerekçesi ile tahtan indirerek yerine II. Abdülhamit’i geçirmişlerdir. II: Abdülhamit’i tahta geçirmeden önce meşrutiyeti ilan etme şartını kabul ettirmişlerdir. Tahta geçen II. Abdülhamit Belçika ve Prusya anayasalarını örnek alarak Kanun-i Esasiye anayasasını hazırlatmış ve 23 Aralık 1876 tarihinde meşrutiyeti ilan etmiştir.

Meşrutiyetin ilanı ile ilk defa parlamenter sisteme geçilmiş ve ilk kez anayasa ilan edilmiştir. İlk defa halk yönetime katılmış ve anayasal bir yönetim başlamıştır. I. Meşrutiyete göre yasama yetkisi meclise aittir. Kanun teklifi padişahın izni ile sadece hükümete aitti. Yürütme görevi ise padişahın seçmiş olduğu hükümete aitti. Hükümet padişaha karşı sorumluydu. Kanunlar ancak padişahın onayı ile yürürlüğe girebilirdi. Padişah mahkeme kararına ihtiyaç duymadan sürgüne gönderebilir ve olağan üstü durumlarda meclisi kapatabilirdi.

Meşrutiyetin ilanında etkili olan nedenlerden biri de İstanbul Konferansı kararlarını etkilemek olmuştur. Osmanlı meclisi Meclis-i Ayan (Ayanlardan oluşan meclis) ve Meclis-i Mebusan (Halk tarafından 4 yılda bir seçilen meclis)  olarak iki gruptan oluşuyordu.

II. Abdülhamit 1877-1878 Osmanlı – Rus Savaşını (93 Harbi) bahane ederek meclisi kapatmıştır. Fakat savaşın bir yıl sonra bitmesine rağmen meşrutiyet ilan edilmemiş İstibdat adı verilen yönetim anlayışı ile 30 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir. Bu dönemde Sanayi Nefise Mektebi, Baytar Mektebi, Halkalı Ziraat Mektebi açılmıştır. Duyun-ı Umumiye İdaresi ve tütün üretimini arttırmak için Reji idaresi kurulmuştur.

Kpss genel kültür tarih dersi I. meşrutiyet konusunu tamamladık. Bir sonraki tarih dersi konumuz ise 19. Yüzyıl Osmanlı Siyasi Gelişmeler olacaktır.

Bu yazı I. Meşrutiyet ilk olarak şurada görüldü: .