Ölçmede Hata Türleri

Serkan Tekbaş — Fri, 05 Apr 2013 00:46:04 +0000

Ölçmede hata ve ölçmede hata türleri, kpss eğitim bilimleri ölçme ve değerlendirme konusu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ölçmede hata ölçmeciden, ölçülen özellikten, ölçme aracı ya da yönteminden ve ölçme ortamından kaynaklanan hatalar olarak karşımıza çıkmaktadır. Ölçme ve değerlendirme içinde yer alan ölçmede hata konusu ölçme içinde yer alan istatistik konusuyla da birebir ilgilidir. Zaten istatistik konusuna gelindiğinde ölçmede konusu geçen güvenirlik, geçerlik ve kullanışlık konularına da değineceğiz.

Ölçmede Hata Kaynakları

1) Ölçmeciden kaynaklanan hatalar: Hatanın ölçmeyi yapan kişiden çıkmasıdır.

Nesnel davranmaması
Dikkatsiz olması
Önyargıları
Eğitim düzeyi

2) Ölçülen özellikten kaynaklanan hatalar: Hatanın üzerinde ölçme yapılan kişiden çıkmasıdır.

Psikolojik durumu
Önyargıları
Stres
Kişinin dikkatsizliği
Kişinin sağlık durumu

3) Ölçme aracı ya da yöntemden kaynaklanan hatalar: Ölçmek istediğimiz özelliği yanlış araç ya da yanlış yöntemle ölçmemiz sonucunda ortaya çıkan hatalardır.

Psikomotor davranışların yazılı yoklamayla ölçülmesi bu hata türüne örnektir.

4) Ölçme ortamından kaynaklanan hatalar: Ölçme ortamındaki eksikliklerden ya da olumsuzluklardan ortaya çıkan hatalardır.

Sıcak ortam
Gürültü
Işık vs.

Ölçmede Hata Türleri

Kpss eğitim bilimleri ölçme ve değerlendirme dersi içinde yer alan hata türleri 3 tanedir. Bunlar sabit hata, sistematik hata ve tesadüfi hatalardır.

1) Sabit Hata: Ölçmede hata türleri içinde yer alan sabit hata, ölçümden ölçüme değişmeyen hata türüdür. Her ölçümde hata aynıdır ve kaynağı bellidir. Ayıklanabilir bir hata türüdür.

Güvenirliği doğrudan, geçerliği dolaylı olarak etkiler.

Sabit hatanın olması için her ölçmede miktarın eşit olması gerekir. Oran verilmesi durumunda hata türü sabit olmaz.

Öğretmenin herkese 10 puan fazla vermesi. (Sınıfta 90 üzeri alan yoksa sabit hata örneği olur.)

Öğretmen herkese 10 puan fazla verirken sınıfta 91 alan birisi varsa o zaman sabit hata olmaz ve sistematik hataya dönüşür.

Kpss ölçmede hata türlerine ilişkin sorularda ”her” kelimesi geçiyorsa genelde sabit hatadır.

Sabit hata sorularında dikkat etmemiz gereken bir diğer nokta da soruda oranın olup olmadığıdır. Eğer öğretmen herkese aldığı notun %10’u kadar fazlasını veriyorsa bu sabit hata olmaz. Çünkü herkesin aldığı not farklı, dolayısıyla aldığı ekstra puanlar da farklı olacaktır.

Kırık bir cetvelle bir kez yapılan ölçme sabit hata konusudur. İki kez yapıldığında ölçülen özelliğin boyutunu aşmıyorsa hala sabittir. Özelliğin boyutunu aşıyorsa sistematiktir. Üç kez yapılınca da tesadüfi hatadır. Kpss eğitim bilimleri sorularında çıkan bu ayrıntıya dikkat etmemiz gerekmektedir.

2) Sistematik Hata: Ölçmede hata türleri konusunun ikincisi olan sistematik hata türünde, hata belli oranda karışır. Hatanın kaynağı bellidir ve hata düzeltilebilir. İki türlü olmaktadır:

Biri yanlılık türüdür. Doğrudan geçerlilik ile ilgilidir
İkincisi sistemli kısmıdır. Güvenirlik ile ilgilidir.

Sabit hatadan ayrılan kısmı her ölçmeye hatanın karışmaması ya da karışıyorsa hata miktarının farklı olmasıdır.

Yazısı güzel olanlara 10 puan fazla vermek. Ölçmek istediği değişkene başka değişken kattığı için geçerliliği etkiliyor. Hatanın yanlılık türünden kaynaklanmaktadır.

Her öğrenciye puanlarının %10’u kadar fazla puan vermek. Ölçmek istediği değişkene başka değişken katılmıyor ancak sadece miktarda değişim oluyor. Güvenirliği etkiler.

Sistematik hatanın temel özelliği hatanın belli bir kurala göre yapılmasıdır. Miktarın değişmesi hatayı sistematik yapmaz. Sistematik hata olması için mutlaka belli bir kuralın olması gerekmektedir.

Kpss ölçme ve değerlendirme sorularında ölçmede hata türleri sorularında hata oran olarak tanımlandığında sistematik hata olur.

3) Tesadüfi Hata: Ölçmede hata türlerinin sonuncusu olan tesadüfi hatada, hata kaynağı belli değildir. Hata düzeltilemez. Ölçme sonuçlarına nereden , hangi miktarda, nasıl karıştığı bilinmeyen hatalar tesadüfi hatalardır.

Tesadüfi hatalar güvenirliği düşürür.

Bir öğretmenin yazılı kağıtlarını okurken bazı soruların cevaplarını görmemesi tesadüfi hatalara örnek teşkil eder.

Kpss eğitim bilimleri ölçme ve değerlendirme dersine ait ölçmede hata konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss ölçme konusu Ölçek Türleri olacaktır.

Bu yazı Ölçmede Hata Türleri ilk olarak şurada görüldü: .