Trablusgarp Savaşı (1911-1912) | Nedenleri ve Uşi Antlaşması

Serkan Tekbaş — Sun, 27 Nov 2016 20:58:08 +0000

Trablusgarp Savaşı (1911-1912) ve nedenleri ÖSYM’nin de sevdiği ve özen gösterdiği Tarih konularından biridir. Aslında Trablusgarp Savaşı KPSS tarih konuları içinde ’20. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti’ başlığı altında işlenen bir alt başlıktır. Şimdi bu başlık altında işlenecek konulara bir bütün halinde bakalım ve sonrasında Trablusgarp Savaşı konusu inceleyelim.

20. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti

Trablusgarp Savaşı
Balkan Savaşları
1. Dünya Savaşı
1. Dünya Savaşı Osmanlı Cepheleri
1. Dünya Savaşı’nda Mustafa Kemal’in Bulunduğu Görevler
Wilson İlkeleri
1. Dünya Savaşı’nın Sonuçları ve Barış Antlaşmaları
Mondros Mütarekesi
İtilaf Devletleri’nin Osmanlıyı Paylaşma Tasarıları
Paris Barış Konferansı
İzmir’in İşgali

Trablusgarp Savaşı (1911-1912)

Trablusgarp Savaşı da diğer tüm savaşlar gibi bazı sebeplerden ortaya çıkmıştır. 1870 yılında siyasi birliğini tamamlayan İtalya, ‘yahu madem ben siyasi birliğimi tamamladım artık bir şeyler yapmam lazım’ der. Sömürgeciliğin de yaygın olduğu bu zamanlarda, İtalya kendini biraz pasif hissetmiş ve bu sömürgecilik yarışında kendini geride görmüş.

Sanayim gelişiyor, hammadde lazım, peki hangi pazara dalsam?

…diye düşünen İtalya, saldırgan politikalarını ve emellerini, artık maalesef eski gücünde olmayan Osmanlı İmparatorluğu’na ait Trablusgarp üzerinden gerçekleştirmeyi düşünüyordu. Buraları alıp Afrika’ya açılmayı düşünen İtalya, Trablusgarp’ı Osmanlı’dan istemiş. Osmanlı da doğal olarak ‘vermem’ deyince savaş kapıya dayanmış. Şimdi bu savaşın çıkma nedenlerini maddeler halinde yazalım.

Trablusgarp Savaşı Çıkma Nedenleri

Yukarıda belirttiğimiz gibi siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya, alelacele gelişen sanayisi için hammadde ve pazar arayışına girmesi ilk nedendir.
Yine belirttiğimiz üzere Osmanlı artık eski gücünde değildi ve Trablusgarp’ı koruyacak gücü de yoktu.
Trablusgarp’ın konum itibariyle İtalya’ya yakın olması ve İtalya’nın burası üzerinden Afrika’ya bir sömürge kapısı açmak istemesi.
İtalya’dan daha fazla sömürgeye ve güce sahip olan İngiltere ve Fransa’nın , İtalya’yı kendi yanlarına çekmek için buraya saldırmasına göz yummaları bu savaşın çıkma sebeplerindendir.

Bahsettiğimiz üzere Osmanlı artık zayıflamıştı ve gücü kalmamıştı. Bu yüzden buraya ne ordu, ne donanma ne de teçhizat gönderebilmişti. Hal böyle olunca Mustafa Kemal, Enver Paşa, Nuri Bey, Fuat Bey ve Fethi Bey gibi vatanseverlerden oluşan gönüllü subaylar gizlice Trablusgarp’a gitmişler ve yerli halkı örgütlemişlerdir.

Hatırlanacağı üzere Mustafa Kemal bundan önce KPSS konuları içinde Harekat Ordusu kurmay başkanı olarak karşımıza çıkmıştı. Trablusgarp Savaşından sonraki konularda artık Tarih konularının Mustafa Kemal üzerinde daha fazla yoğunlaştığını farkedeceksiniz.

Mustafa Kemal Derne ve Tobruk’ta, Enver Paşa da Bingazi’de İtalya’ya karşı başarılı olmuşlardır. Bu kısımlara Trablusgarp Savaşı’nın bizim açımızdan en olumlu tarafı olarak bakınız. Tekrar not edelim; Derne, Tobruk ve Bingazi başarılı olduğumuz yerler.

Her ne kadar bazı yerlerde başarılı olsak da buraya kafayı takmış olan İtalyanlar, Osmanlıyı barışa razı etmek için Rodos ve On İki Ada ile Çanakkale Boğazı‘nı ablukaya almışlardır. Yine de Osmanlı barışa razı olmadı. Fakat Osmanlı’ya düşman olan sadece bir ülke yoktu. Diğer ülkelerin de emelleri vardı ve bir sonraki konuda işleyeceğimiz 1. Balkan Savaşı patlak vermişti. Zaten güçsüz olan Osmanlı her yerle baş edemiyordu. Dolayısıyla 1. Balkan Savaşı’nın başlaması son damla olmuş ve Osmanlı barış istemek zorunda kalmıştır.

Her barış bir antlaşma ürettiğinden, 1912 yılında Uşi Antlaşması (Ouchy) imzalandı. Peki Uşi Antlaşması hangi ana maddeleri içeriyor? Tarih dersinde önemli bir başlık olan Uşi Antlaşmasını inceleyelim.

Uşi Antlaşması 1912

Trablusgarp (Trablus ve Bingazi) İtalyanlara bırakılacak.
Yöre halkı sadece dini yönden halifeye bağlı kalacaktı.

Yani yönetim İtalyanların elinde olacak. İtalyanların bu bölgedeki yöre halkının dini yönden halifeye bağlı kalmalarına izin verilmesi de burada olası bir isyanın en azından şimdilik önüne geçmelerini istemeleridir.

İtalya Osmanlı üzerindeki kapitülasyonların kaldırılmasına itiraz etmeyecekti.
Rodos ve On İki Ada Balkan Savaşlarının sonucunda geri verilmek şartı ile geçici olarak İtalya’ya verilecek.

Bu maddedeki mantık herhalde bir araştırma konusu olur. Osmanlı acaba ‘bakın geçici verdik ona göre’ demek için mi, yoksa ‘Balkan Savaşlarından sağ çıkarsak daha güçlü çıkarız ve burayı kimseye yedirmemiş oluruz’ diyerek mi bu madde eklendi? Yorumlarınızla bu maddeyi tartışabiliriz.

Trablusgarp’ın Duyun-i Umumiye’ye ödemekle yükümlü olduğu borçlar İtalya tarafından ödenecekti.
Padişah tarafından Trablusgarp bölgesine Naib-i Sultan denilen bir görevli atanacaktı. Ayrıca şeriat hükümlerinin yürütülmesinde görevli bir kadı atanacaktı.

Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuzey Afrika’daki varlığını tamamen sona erdiren gelişme Trablusgarp’ın kaybedilmesi olmuştur.

Böylece Trablusgarp Savaşı konusu tamamlanmış oldu. Bir sonraki KPSS Genel Kültür Tarih dersimizin başlığı 20. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti başlığından Balkan Savaşları olacaktır.

Bu yazı Trablusgarp Savaşı (1911-1912) | Nedenleri ve Uşi Antlaşması ilk olarak şurada görüldü: .